Тынгылай эдиле къарындашла…

Азий арбазда кюреше тургъанлай абадан къайыны Махмутну машинасы алагъа бурулгъанын кёрдю. «Биягъыла келедиле. Не жорт-жорт этип айланадыла была? Юйлеринде да бир олтурмай! Жыл санлары жетгенде да, жолланы къыдыргъандан бир эрикмедиле да ахырысы!»

Ыразы болмагъан, къайнатхан сагъышлары бетин иш да къызартдыла. Юйден чыгъып келген эрине айланып:

- Эрикдирмеучю къонакъларынг келедиле. Ол юйюнде олтура билмеген да жетгенди, - деп, ол апсынын да къакъды.

Асхат, тынгылауну ийип, арбаздагъы узун шинтикге олтурду да, тютюнюн къабындырды. Къатынына зат айтыргъа жарамагъанын биле, ачыуун тютюннге айландырды. Ата-анасы ауушханлы эгеч-къарындаш да жылдан бир кёрюнселе,  шукур эт да къой. Кеслери уа кече окъуна къалыргъа унамайдыла.

Аны сылтауун  биледи Асхат, алай зат да айтмайды. Ол аман къатыннга тенг болуб а къалай тюйюшюп тургъун! Шёндю да кёремисе аны айтханын! Бу ахыр беш-алты жылны ичинде аны босагъасындан атлагъан жаланда таматасы Махмутду. Аны уа, бирсиленича, «чимдиялмайды» Азий огъесе алыкъа бетими жибий болур.

Ол кезиуге Махмутну  машинасы къабакъ эшикге жетди да, Асхатны арбазда ойнай тургъан жашлары аны уллу къууанч бла чабып барып ачдыла. Машинадан Махмут бла аны юй бийчеси Фаризат тюшдюле. Ызларындан а жашы Мазир  да кёрюндю.

- Къызларыгъыз а къайдадыла? Огъесе, биз билмей, бюгече къачыпмы кетгендиле?-деди Азий, къонакълары бла саламлаша.

- Сен биринчи биллик эдинг ала къачсала,-деди Фаризат, ыразы болмай.  -Жолну узуну олтуруп келгенликге, былайда таза хауада да бир кесек турайыкъ,-деп, барып узун шинтикге олтурду. Къалгъанла да алайгъа жыйылдыла. Жууукъ-ахлуланы барын да сагъындыла.

Хапарны апсынла къыздыра эдиле, къарындашла уа  тютюнлерин да букъулата, асламында тынгылап турдула. Иги кесек заман озгъандан сора Азий:

- Келигиз аш юйге, бир чайчыкъ да уртлагъыз. Шахардача, бизде конфет-къалач болмагъанлыкъгъа, къабар зат а табылыр, - деди.

Тюз да аланы ёрге къопханлары, автобусну да келип алайда тохтагъаны тенг болду. Барысы да аны таба бурулуп, бир сюйген адамлары келликча, сакълауда тохтадыла. Андан а Махмутну  кичиси Таубий тюшдю. Аны уа мында киши да сакъламай эди. Нек дегенде Махмут  окъуна излеп тапмаучуду аны шахарда жашагъан жеринде.

Ол бери келмегенли уа не къадар болады.

- Юйюрю чачылгъанлы не аманына къалгъанды бу! – деди биягъы Азий.

- Сен бар да чайынгы сал! - деп, Асхат ачыуланнганын ауазы бла угъай, къарамы бла билдирди.

Азий, тынгылауну ийип, кирди аш юйге. Фаризат да зат айтыргъа базынмады. Эри  да аны юйюнде къоймагъан ансы, ол апсыныны «чибижили, тузлу» тилин да иги биледи. Аны къара тынгылауун жумушатыр умут бла Фаризат анга:

- Бир картофчукъ да салайыкъ отха, сени бишлагъынг хар заманда да бир татыулу болуучуду, - деди. Алай Азий жумушамай эди, къаш тюйгенлей турду.

- Мен гыржын салайым, сен а сюйген картофунгу сал отха,- деди ахырында.

Ала столну жарашдырып, энди олтурайыкъ деген кезиуде къарындашла юйге кирдиле.

- Кел, харип, жууукъ бол. Биз а сен къайда эсе да тас болгъанса деп тура эдик. Не арыкълыкъгъа хорлатханса, жашы? - деп Азий къайыны бла саламлашды. - Къатынын заманында багъалмагъан кишини жашауу да мутхуз болады, арыкъ, къарт киштикнича.

Бирде ышара, бирде кюле, «къаба эди, «чимдий» эди Азий. Бир киши зат айтмады анга.

Сора ол эшикни ачды да, башын арбазгъа къаратып:

- Юйсюз киштикле кибик арбазда турмагъыз, бери келигиз, ингир болгъанды. Мында сиз уялыр адам жокъду, - деп, къарындашланы юйге чакъырды.

Тынгылагъанлай ауузландыла. Жаланда Махмут, халны ангыламагъанча этип, хапар сураргъа, чам этерге кюреше эди.Таубий а, эки кёзюн жерден алмай, хазна ашагъан да этмеди. Сёз да айтмады.

- Сиз а бюгече мындамы къаллыкъсыз огъесе? – деди Азий, Махмутха къарап.

- Не соруу этерге къалгъанса, нек тохтамайса?-деди  Асхат, ачыуланып.

- Ол бош соргъан этеди, аны ючюн жюрегинги къыйнама,- деди Фаризат дауур къозгъалмаз ючюн.

- Соруу этгенни къой, хар бери келген адам ашын-сууун, жатарыкъ жерин да келтирсин. Жетгеннге аш этгенден, быстыр жуугъандан да безигенме, къарыуум да жокъду,-деди Азий. - Хар кимни жалчысы болуп, бир ыспас кёрмей барама.

- Керексиз хапарны къой!- деп ачыуланды Асхат.

- Сууут къанынгы, келин тюз айтады. Аллай бош затла ючюн чамланма, - деди Таубий жарашыулу ауаз бла. – Къарангы болгъунчу, элни къыйырында жашагъан Окъупха барып келейим. Жашы бир жумушчукъ айтхан эди манга.

Таубий юйден эшикни шош этип чыкъды. Алыкъа иги да жарыкъ эди. Къабакъ эшикге бурулур орунуна халжаргъа тебиреди. Кёзлеринден келген жилямукъларын мында сыйпады. Келини, аны ыспассыз этип, тюрт-мюрт этген сёзлери жюрегине жетдиле.

Халжардан чыгъып, тёгерекге-башха къарап, тансыкълыгъын алыргъа кюрешгенча, бир кесек мычыды. Сора элни ара жолу таба айланды. Иги кесек баргъандан сора артха къарагъанын къойду, шахар таба баргъан машина болмаз деп. Элден чыкъгъандан сора да кёзлерин тумаландыргъан жилямукъларын сыйпай эди.

Иги да къарангы болду. Таубийни къарындашлары жокъладыла.

- Асхат, элни къыйырында Окъуп деп ким жашайды?

-Аллайны эсиме тюшюралмайма,-деди Махмут.

- Кесим да аны сагъышын этип турама, аллай барды деп билмейме. Кимге кетгенди да Таубий?

Къарындашына жууап бермей, Махмут жашына ашыгъышлы къычырды:

- Мазир, ананг да, сен да машинагъа олтуругъуз, терк.

Мудах, дауурлу арбаздан машина женгил чыкъды.

- Къалайгъа жетген болур Таубий? Машина бла окъуна эки-юч сагъат бараса, жаяулай а… - деди Махмут кеси кесине.

- Азийни тили къурусун, ол жарлы адам келгенде окъуна тыйса эди уа ауузун,-деди ачыуланнган Фаризат. - Жашыракъ заманында Таубий ненча машина бичен чалгъан болур алагъа? Дуния малны жайып бек байыкъгъан эдиле. Энди мен да келлик тюйюлме бери.

Ала иги кесек бардыла. Бир заманда Мазир:

- Папа, жол жанында бир къартчыкъ болур эди дейме, аны ала барсакъ эди,-деди.

- Къайда кёрдюнг? Мен а зат да эслемегенме, - деп, Махмут машинаны тохтатып, артха бурду. Жолдан арлакъда, ташха олтуруп, гуппурланып тургъан къартны кёрдю. Жаланда къатына келгенде ангылады ол Таубий болгъанын.

Юйге келдиле. Тынгылай эдиле къарындашла. Тынгылай эди юй, бюгюн ёлгенлей юч къарындашны аталары-аналары да. Азий окъуна сёз айтыргъа базынмай эди.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: