Адамны ишинден къаллай сылтау бла къыстаргъа боллукъду?

Ишлей тургъан жеринден къысталгъан, баям, кимге да артыкъ хычыуун кёрюнмез. Алай дагъыда билигиз, иш бергенни быллай кезиуде сизни аллыгъызда талай борчу  болгъанын. Болсада  адамны ишден закон бла кетерирча  сылтаула да кёпдюле.

Штатны азайтыу

Кризис энтта да бошалмагъанды, аны хатасындан кёп компанияла къыйналадыла, алагъа   ишчилерини санын азайтыргъа тюшеди. Алай аланы ол  сылтау бла кимни сюйселе да къыстаргъа эркинликлери жокъду. Урунуу кодексде айтылгъаннга кёре, мында бегирекда къорууланнганла сабийлери болгъан тиширыуладыла. Ол тизмеге сабийден ауурлукълары  болгъанла, декрет отпускагъа чыкъгъанла,  балаларына  юч жыл толмагъанла  эмда онтёрт жыл болмагъан сабийлерин кеслери ёсдюргенле  киредиле. Башха ишчилеге уа штат азайтыллыгъыны юсюнден эки ай алгъа билдирирге керекди. Кесин да бош айтып угъай,  жазып. Адамны ишден кетерселе, анга экиайлыкъ орталыкъ хакъын тёлерге  борчлудула. Ол инсан мычымай урунуу биржада эсепге туруп, анда уа анга эки ыйыкъны ичинде иш табылмаса, алгъыннгы жеринден энтта да бирайлыкъ хакъ тёленеди. Дагъыда хайырланылмагъан отпуск ючюн да  ахча  бериледи.

Орталыкъ хакъны тергегенде, битеу къошакъ тёлеуле, сёз ючюн, премияла да эсге алынадыла, - дейди ёкюл Андрей Безрядов.

Компания жабылады

Биринчисиндеча, мында да адамгъа эки ай алгъа билдириу этерге керекдиле. Ишден кетерикге тёлеуле да ол халда бериледиле: биринчиден,  экиайлыкъ хакъ, ызы бла биржада анга абери табылмаса, энтта да бирайлыкъ компенсация.

Кеси ыразылыгъы бла

Ишден кеси ыразылыгъыгъыз бла кетерге оноу этсегиз, сизге бир тюрлю зат тёленмейди. Кетеригизни  эки ыйыкъ алгъа жазып билдирирге тийишлиди. Заявленияны юсюнде уа аны эсге алгъанларын кёргюзтген белгиси болургъа керекди. Быллай оноу этгеннге угъай дерге бир тюрлю сылтау жокъду. Алай бла эки ыйыкъ озгъандан сора ишге чыкъмазгъа толу эркинлигигиз барды. Ахыргъы ишчи кюн сизни къолугъузгъа урунуу китапчыгъыгъызны эмда ишлеген кюнлеригиз ючюн хакъыгъызны берирге борчлудула.

- Бир-бирле ол китапчыкъны бермей, созуп турургъа сюедиле.  Адам, сюдге барып, аны къайтарыргъа эмда тазир тёлерге дау этерге боллукъду. Аны хар кюн болжалы ючюн ёлчеми адамны ары дери биркюнлюк хакъыны юч жюзден бири тенгли болады, - дейди Андрей Безрядов.

Болжалы белгиленнген келишим этилип эсе

Быллай келишим деп болжалы тёрели халда эки айдан башлап бир жылгъа дери белгиленнгеннге айтадыла. Иш бергенле ол бошалгъаны бла келишимни болжалын андан ары созмазгъа эркиндиле. Аллай оноу этилсе, ишчиге аны юсюнден юч кюн алгъа билдириледи. Хакъы да ахыргъы айда къаллай бир уруннган эсе да, анга кёре болады. Алай дагъыда мында да бир энчилик барды.

- Быллай келишимни болжалы талай кере бир белгиленнген заманнга созулуп тургъан эсе, аны болжаллы келишимге санаргъа жарамайды. Алай эсе уа, адам, сюдге берип, артха жерине къайтырырларын излерге  боллукъду. Аны дауу дурус кёрюллюгюне да артыкъ уллу ишек жокъду, - деп къошханды Андрей Безрядов.

Заявление  жаз деп къысханнга хорлатыргъа керекмиди?

Иш бла жалчытханла  кёбюсюнде  адамгъа компенсация тёлеулени бермез умутда заявленияны кеси ыразылыгъынг бла жаз деп къысадыла. Бюгюн таматагъыз, тамбла уа сизге бош адам боллукъну айтханындан чыгъаргъа неда чыкъмазгъамы? Аны оноуун кесигиз   этигиз. Алай эсигизде болсун - аллай заявление жазсагъыз, ахчасыз къаллыкъсыз. Ишден чыгъара эселе, аны штатны азайтыу сылтау бла этсинле. Жаланда алай тёленирикди сизге компенсация.

Сизни ишден законсуз чыгъаргъандыла дей эсегиз, урунуу инспекциягъа тарыгъыргъа эмда сюдге заявление берирге эркинсиз. Анда болумну жик-жиги бла ангылатыргъа кюрешигиз, аны юсюне эм магъаналы  закондан – Урунуу кодексден - талай юлгю  келтирсегиз да иги боллукъду. Урунуу келишимни болжалын тас этиу сылтауларыны юсюнден аны онючюнчю бёлюмюнде айтылады.

Ишден асламысында кимлени кетередиле

«СерчИнформ» компанияны кадрла службасыны башчысы Кирилл Медведев штатланы къысхартыуда бирсиледен эсе асламыракъ тюбеген сылтауланы юсюнден айтады. Биринчиси – бизнесге керек болмагъанланы кетериу. Сёз ючюн, кризисде документлени саны азайгъан эсе, компанияда ючюнчю бухгалтерни тутар  кереклиси жокъду. Сиз  аллай жерде ишлей эсегиз, ол предприятияда кёп заманны олтурургъа артыкъ амал боллукъ тюйюлдю.

Экинчиси - ишде керек болгъанланы кетериу. Аны сылтауу - кризисди. Быллай кезиуде компаниягъа аллай бир адамны тутхан  къоранчлыды. Ишсиз къалгъанланы санына тюшмез ючюн а,  адам тири болургъа, башханы борчун да боюнуна алыргъа боллугъун кёргюзтюрге керекди. Сёз ючюн, коммерция бёлюмню таматасы бухгалтерни ишин да бардыраллыгъына, - деп ангылатады Медведев. Сёзсюз, хар тамата да сюе эди аны ишчилери жаланда кеси ючюн угъай, энтта да бир ненча адам ючюн  урунуп  турсала. Бек игиси уа – аны ючюн артыкъ уллу хакъ тёлениригин да излемеселе.

Быллай адамны ишден  къыстамазла, алай ёмюрю ишлеп кетген алай  совхозну директору  уа болалмагъан атны юсюнден чамны эсигизге тюшюрчюгюз. Бютюнда кесин быллай жерде аямагъан адамны къарыуу да бек терк таркъаяды.

Иш бла жалчытыучу не заманда  тюздю

Бир-бирледе  ишсиз къалгъан адам кеси терс болуучуду. Сёз ючюн, ол кесини урунуу борчларын дайым толтурмай турса, ишге кеф болуп келсе неда жеринде тёрт сагъатдан кёп турмаса,  аны къыстаргъа эркинлик бериледи.

Улбашланы Мурат хазырлагъанды.
Поделиться: