Алыкъа туулмагъан къагъанакъны да эси барды

Соруу: «Къагъанакъны тууулгъунчу окъуна эси болгъаны кертимиди?»

(Жашууланы Фатима, Новоивановка эл).

Жууапны  Вольный Аул элни поликлиникасыны врач-гинекологу Рахайланы Людмила береди:

- Алыкъа дуниягъа жаратылмагъан сабийни окъуна эсде тутуу жаны бла фахмусу барды, дейдиле алимле. Алыкъа тууулмагъан сабийигиз эсинде жаланда иги затланы тутарча этиуню мадарларын табаргъа кюрешигиз.

Ананы къарынында тургъан къагъанакъ инсанмыды огъесе тюйюлмюдю деген сорууну юсюнден даулашла эрттеден бери да бардырыладыла. Бусагъатда алимле, врачла, психологла айтханга кёре, тюз жаратылгъанлай адам улу дунияны сезип башлайды.

Эрттегили Грецияда эм Италияда бай адамла сабий сакълагъан юй бийчелерине омакъ  терек бахчалада  солургъа, ариу музыкагъа тынгыларгъа онг бергендиле. Къагъанакъ сакъланнган юйде мамырлыкъ, тынчлыкъ болса игиди, тюйюшюрге жарамайды.  Дунияда  бардырылгъан сынауланы кезиулеринде ачыкъланнганыча, къарындагъы сабийледе (30-ыйыкълыкъ къагъанакълада) къысха эм узакъ болжалны ичинде сакъланнган эс къуралады. Россейде аллай тинтиу-сынау ишге саулукълу бууаз тиширыуладан жюзге жууугъу къатышдырылгъандыла.

Алимле аланы къарынларында динамиклени орнатхандыла эм алагъа такъыйкъаны бираз кесекчигини ичинде тауушну сигналларын неда музыканы эшитдиргендиле. Къарындагъы къагъанакъ аланы къалай сезгенин УЗИ аппаратны болушлугъу бла къарагъандыла.

Аны биринчи кере эшитгенинде къагъанакъ, сескенип, элгенеди, андан сора уа къымылдамай бираз заманчыкъны къалады. Жангы сезимлерине тынгылагъанча этип да турады. Алай ол тауушла жангыдан эшитдирилгенлеринде, он минут озгъандан сора сабий ол тауушланы эшитмегенча, сезмегенча болуп турады, юйренчек болуп къалады. Алай бир ауукъ замандан сора белгили ол тауушланы жангыдан бир бири ызындан эшитсе уа, къарындагъы къагъанакъ сабий ол тауушлагъа эс бёлмей къояды. Башхача айтханда уа, ала сабийни эсинде къалгъандыла.

Къарында отуз ыйыкълары толгъан къагъанакъланы къысха болжаллы эслери он минутха дери жетеди. Алай ол къагъанакъла ол тауушлагъа юйренчек  отуз тёрт ыйыкълыкъ кезиулеринде болсала уа, эсде тутууну болжалы бир айгъа да созулады. Бу тюрлю шартла саулукълу къагъанакъны ара нерва системасы къалай айныгъанын ангыларгъа болушадыла. Ол ишде бир тюрлю кемчиликле эсленселе, тийишли медицина мадарланы сабий туугъандан сора жашауну биринчи кюнлеринде эм айларында этерге боллукъду, дейдиле тинтиучю алимле.

Бардырылгъан сынауланы кезиулеринде ачыкъланнганыча, ауурлукълары болгъан заманларында музыкагъа тынгылагъан аналадан тууулгъан сабийле ол макъамланы эслеринде тутадыла. Ол себепден а врачла сабий сакълагъан заманларында тиширыулагъа жаланда хошлукъ берген ариу музыкагъа тынгыласынла деген рекомендация бередиле. Белгилисича, Моцартны музыкасы алыкъа тууулмагъан балачыкъны шошайтады, рок музыка уа къайгъы халгъа кийиреди.

Жангы тууулгъан сабийле ала дуниягъа жаратылгъынчы кезиуде ананы къатында  жууукъ туруп сёлешген аталаны, къаршы жууукъланы ауазларын таныгъанлары белгили шартды. Былайда уа жаланда тауушланы кеслерини угъай, ала къаллай ауаз бла айтылгъанларыны да магъаналары бек уллуду: ана бла ата сёз болуп, къычырып сёлеше эселе, айтылгъан сёзледе огъурсузлукъ эшитиле эсе, къарындагъы сабий шумсуз болуп турады, бугъунургъа кюрешеди.

Сиз сабийни тууулурун сакълай эсегиз, аны биринчи стресследен къорууларгъа кюрешигиз. Ала «анда» тургъан кезиулеринде эшитген затланы да эслеринде тутханлары баямды.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: