Эстетика зауукълукъ саугъалагъан суратла

  Искусствону тюрлюлеринде сурат ишлеу энчи жердеди. Ол жаны бла белгили устала, аланы этген ишлери ёмюрледен бери да айтылып, адамланы сейирге къалдырып келедиле.
Аллай фахмулула бюгюнлюкде да бардыла. Аладан бирине Къашхатаучу жаш Газаланы Юзейирни санаргъа боллукъду. Къауум жыл мындан алгъа Черек районну маданият юйюнде шагъырей болгъан эдим аны бла. Бу кюнледе уа, юйюне барып, ушакъ этип, ишлеген жерин да кёрюп къайтханма. Суратчыны чыгъармаларына къарай, аланы терен оюмлу болгъанларын ангылайса. Ала халкъыбызны жашау турмушун ачыкълайдыла дерге боллукъду.
Жашны школ жылларын анасы былай эсгереди: «Устазлагъа жолукъсам,  тарыгъыр эдиле, окъуугъа артыкъ эс бурмайды, дерсни кезиуюнде суратла сала турады деп». Сабийлигинден ол затха итиннген жаш жашау жолуна да ол усталыкъны сайлады. Школну бошагъандан сора Дондагъы Ростовда Греков атлы училищени подкурсларында окъуйду. Аланы бошагъандан сора аскерде къуллукъ этеди. Инсан борчун толтуруп къайтхандан сора училищени живопись-педагогика бёлюмюне киреди. Устазлары ол заманда этген ишлерине сейир этип къарагъандыла эм окъуучулагъа юлгюге айтып тургъандыла.
Бир жол, каникулланы кезиуюнде, окъуучулагъа жашагъан жеригизни сыфатын кёргюзтюгюз дейдиле. Юзейир юйге келгенди, Огъары Малкъаргъа барып, анда тауланы суратлагъанды. Артда аны устазларына кёргюзтгенинде, ала, кёп къарап, бийик багъа бичгендиле. Ол сурат ючюн Юзейирге «Алтын къоллу уста» деген сыйлы ат атайдыла.
Училищеге Ленинградда художестволу академиядан белгили адамла келген эдиле. Ала къашхатаучу жашны чыгъармаларын  кёргенлей окъуна, аны кеслерине окъургъа чакъырадыла. «Экзаменинг да керекмейди, жаланда сен ыразы бол»,  - деп, бек къаты да болдула. Жарсыугъа, ары барыргъа онг чыкъмай къалгъанды.
   Окъууну бошагъандан сора Юзейир элине къайтады. Сурат ишлерге эркин узалады - тёрели амал бла (холст, масло), къагъытда акварель бла да. Хар бирине да къарай, бу инсанны кесини энчи ызы болгъанын белгилерчады, ол алада дунияны, жашауну кеси ангылагъанча кёргюзтюрге итинеди.
Портрет ишлерине да энчи эс бурурчады. Аны аппасыны, атасыны, ыннасыны, Кязимни да суратларын не даражалы кёрмючде кёргюзтсенг да, алагъа бийик багъа берилликди. Бюгюнлюкде ала, дагъыда талай сураты Къашхатауда район библиотекада тагъылыпдыла. Ары китап алыргъа келгенле, алагъа къарамай, къатларында сюелмей кетмейдиле. Суратчы алагъа битеу сюймеклигин салып ишлегени кёрюнюп турады. Ма аны ючюн алыннганды Халкъла аралы чыгъармачы академияны керти членине.
Суратчыны бир ненча кёрмючю да болгъанды, ол санда Къашхатауда, Нальчикде да. Келгенле, кёргенлерин жаратып, кёп махтау сёзле айтхандыла. Юзейир кёп ариу сурат ишлегенди, ала эсде къаллыкъдыла, алай эм сейирлери уа алдадыла, ол излеуню жолундады.

Османланы Хыйса
Поделиться: