Бёрюле табийгъатны тюрлендиргендиле

Табийгъатда магъанасыз бир зат да жокъду. Хар битим, жаныуар, ургъуй окъуна  да уллу экосистеманы кесегин тутадыла. Анга шагъатха Миллет география биригиуню «Кийик табийгъатны хазнасы» деген китабында бир бёрю юйюр кенг жайылгъан заповедникни ичинде жаныуарланы жашауларын къалай тюрлендиргенини юсюнден бу шартны  келтиреди.

Забайкальяны миллет заповеднигинде 70 жылдан аслам заманны ичинде бёрю болмагъанды. Анда жаланда маралла кютгендиле. Ала уа агъачны битимлерин аманнга айландыргъандыла. Жаныуарлагъа къарагъанла не кюрешген эселе да, марал саны чексиз ёсюп баргъанын азайталмагъандыла. 1995 жылда  Россейни Эл-мюлк илмуланы академиясыны алимлерини башламчылыгъы бла заповедникге онтёрт бёрю жибередиле. Сёзсюз, ала маралланы къырып бошамагъандыла, алай аланы хайырындан маралла отлагъан жерлерин сайлап башлагъандыла, аны себепли кырдыкны ёсюмю да игиге айланнганды.

Алты жылны ичинде тереклени саны беш кереге кёбейгенди. Аны себепли бери къундузла да келгендиле, суу боюнунда турмушларын къураргъа. Паркны сууларына ийисли чычханла, чабакъла, баппушла да тартыла башлагъандыла. Бёрюле чакъанланы санларын азайтханлары себепли, чычханла бла къоянла кёбейгендиле, ала уа тюлкюлени, эрмен киштиклени, самурланы, къыртчыгъаланы сейирлерин къозгъагъандыла бу жерге. Дагъыда бери айыула келгендиле. Жаланда ала сыйыралгъандыла бёрюню къоркъутуп ашларын неда аладан къалгъанлары бла жубаннгандыла. Морокону ёсюмю да игиге айланнганды. 

Эм сейири уа, мындагъы суу боюнла таза, кырдык ёсюмлю болгъандыла. Ма алай бла онтёрт бёрю къуруй тургъан заповедникге жангы жашау бергендиле.