Гюл бахчаны бийчеси

Тиширыуну  бек иги ышанлары къайсыла болгъанларын, баям, бир адам да шарт айталлыкъ тюйюлдю. Къалай-алай десек да, анга  хар кимни  кесини энчи оюму, кёз къарамы барды. Бирле ариу, тап кийине, тизгинин жыя  билгенин жаратадыла. Башхала уа аны ич дуниясыны тазалыгъына, жюрек халаллыгъына, акъыллылыгъына бюсюрейдиле.

Бу жол  мени къолума къалам алдыргъан  башда айтылгъан ышанланы барысы да юсюнде  болгъан юй бийчени,  беш къызны бла беш жашны анасы, жыйырма туудукъну  ыннасы, уста да предпринимательни  юсюнденди. Ол Лёля Дадалиди.

Мен аны бла ушакъ эте туруп, ол малкъар сёзлени да къошуп сёлешгени манга бек хычыуун кёрюннгенди. Аны кесине айтханымда: «Мындан иги биле эдим, энди унута башлагъанма ансы»,-дегенди. Лёля кеси къабартылы тиширыуду. Кёп жылланы баш иеси Ибрагим бла  Хасанияда жашагъанды. Тау тилни ма ол заманда билгенди, сабийлери да бек иги сёлешедиле.

Жашлары, къызлары да юйдегили болгъандыла. Барыны да бийик эм энчи билимлери барды. «Энди бизни юйюрюбюзде болмагъан миллетни хазна тапхы эдинг»,-деп ышарады Лёля. Керти окъуна, аны келинлерини бла киеулерини араларында  малкъарлыла, къабартылыла, оруслула, тюрклюле да бардыла. Сабийледен бири да терсине тартмагъанды. Алагъа Лёляны бла Ибрагимни жашау жорукълары ахшы  юлгю болгъанлай келедиле.  Аталары математика илмуланы кандидатыды. Пенсиягъа чыкъгъандан сора толусунлай  юйюр бизнесге берилгенди. Ары дери уа кёп жылланы геофизический институтда ишлегенди.

Лёля да, сабийлери кёп болгъанлыкъгъа, предприниматель ишин къоймагъанды,  кишини аллына бир зат тилей бармагъанды. Аны къой, кимге да кеси болушургъа ашыкъгъанды, жандауурлукъ иш бла къаты кюрешгенди.  Чомартлыкъ - ол ариу къылыкълы адамны шартыды. Аны  юсюнден даулашырыкъла болмазла. Лёля ма аллайды.

Бу назик тиширыуну  кёпле таныйдыла,  намыс, сый бередиле,  кёпле «анам» деп сёлешедиле. Анга  къарагъан адам  ол он сабий тапханды деп ийнанырыкъ тюйюлдю. Не заманда да тизгинли, тири, субай… Хар затны да эслерге, ишин  тынгылы бардырыргъа, жамауат жумушлагъа да къатышыргъа къалай  жетише болур, кюч да анга къайдан чыгъады  деригинг келеди. «Мен сабийлерим, аланы тамблагъы кюнлери ючюн кюрешеме кече-кюн демей, ма ол береди манга къарыу»,-дейди ол.

Болсада уллу юйюрню къайгъылары да кёпдюле. Эштада, уста дипломат да болургъа керекди. «Ол кертиди, къызладан, жашладан да къайсы болса да, юйдегилеринден тарыгъып келселе, алагъа бир заманда жакъ басмаучума. Жаланда мени айтханым бла жюрюрге керексиз деп, алагъа бир заманда къаты болмагъанма. Жашау нёгер сайлагъанда да чырмау этмегенме. Энтта да къатышмайма ич ишлерине. Кесими акъылымы уа билдиреме»,-дейди ана.

Лёляны кабинетини къабыргъасында кёп грамотала, дипломла, махтау грамотала тагъылыпдыла. Аланы араларында Россей Федерацияны Тиширыуларыны союзундан, Рамазан Абдулатиповдан да  бюсюреу къагъытла  бардыла.  Аланы ол тюрлю-тюрлю кёрмючлеге къатышханы, жандауурлукъ ишлери ючюн да алгъанды.  

Жандауурлукъ этгенине уа кесим да шагъатма. Озгъан жыл 3-чю сентябрьде  бир къауум тиширыу бла Север Осетия-Аланияны Беслан шахарына барыргъа тебирейбиз. Машиналадан биринде къызыл, сары, акъ роза гюллени ариу ийислери «эсиртген» эте эдиле. Лёля аланы  2004 жылда Бесланда школда ёлген  сабийлени, устазланы, ата-аналаны хурметлерине элтип бара эди. Бир жолгъа - 522 роза. Аланы кеси къолу бла школда, къабырлада да салгъан эди. Ол аны биринчи жыл элтгени тюйюл эди. Ол бушуулу  кюнден бери хар жылдан ары барады.

Буруннгу жылда уа «Мёлеклени шахарыны» тёгерегинде  да 522 роза салгъанды. Андан сора да, шахарыбыз бютюн ариу, бютюн айбат болсун, мында жашагъанланы эмда аны къонакъларыны кёзлерин, жюреклерин да къууандырсын деп, Ленин проспектде тёрт минг гюлню хакъсыз берип салдыргъан эди. Дагъыда ырысхысындан кёп сабийли юйюрлеге, ёксюзлеге, къарар адамлары болмай къалгъан ынналагъа бла аппалагъа, саусузлагъа, тутмакълагъа, Нальчикде «Малютка» юйге да болушханлай, кёз-къулакъ болгъанлай турады. Нальчикде тиширыула бла байламлы  бир тюрлю байрам ингир болса да,  ары гюллени ол береди.

Гюллени бирле учуз алып, багъаракъ сата эселе,  Дадалиланы юйюрлери уа аланы кеслери ёсдюредиле. Тиширыуланы халкъла аралы кюнюнде уа ол аны тюкенинден гюлле алыргъа келгенлени хар бирине да  кеси ахчасына сатып алгъан фиалка къысымны саугъа этеди. Ол да  аны тюкенлеринде кёп жылладан бери да тёреге айланнган ишди.

Кооперативни уа къалай  къурагъаныны юсюнден  Лёля былай айтады: «Гитчелигимден бери да гюллени бек сюйгенме. Бахчада, юйюбюзню аллында  бош жер кёрсем, олсагъат бир ариу зат орнатыр эдим. Хасанияда да  юйюбюзню тёгерегинде кёп гюлле ёсдюргенме. Ол тийреде жашагъан сабийлеге биринчи сентябрьде устазларына элтирге деп кёп  къысымла къурап бериучю эдим.

Бир жол а  Нальчикде  кёрмюч къуралгъанын эшитеме. Анга къатышырыгъым келеди. Ол заманда  шахарны толтуруучу комитетине  Феликс Хараев башчылыкъ эте эди. Ол мени тилегиме къулакъ салады. Юйге келип, сабийлеге, баш иеме да муратымы билдиреме. Абадан къызларым, жашларым бла бирге  кечени узунуна кёрмючге хазырлана, кёз къысмай чыкъгъан эдик.

Алай бла  биринчи жерге тийишли болабыз. Арыгъаныбыз, жукъламагъаныбыз да кёзюбюзге кёрюнмеген эди  асыры къууаннганыбыздан.  Ол жыллада уа аз-аздан тюрлю-тюрлю кооперативле ачыла башлайдыла.  Феликс Ахмедович да бизге  аны къолгъа алыгъыз дейди, болушлукъ этерге да айтады. Алай бла «Фиалка» кооператив  къурайбыз, артда уа эки тюкен да ачабыз».     

Алай аны предприниматель жолу Лёля хапарлагъанча сыйдам болмагъанды. Артыкъда биринчи заманда бек къыйын эди. Кюн сайын тюрлю-тюрлю тинтиуле онгларын алып, ишлерге къоймай эдиле. «Кёп кере къолларымы бошларгъа аздан къалгъанма, кооперативни жабайым деген акъыл башыма аз келмеген эди. Болсада чыдадым, къаты болдум да,  ишими сакълаялдым.

Жылла оза, гитче эм орталыкъ предпринимательствону айнытыу жаны бла законла чыгъарылып, бир кесек женгил бола башлады. Шёндю да тынч тюйюлдю, алай къыйналмай жукъ келмейди»,-дейди ол.

Бу тиширыуну юсюнден бир газет статьяда толусунлай айтып чыгъар онг жокъду. Алай окъуучуларыбызгъа аны ол биз билген ышанлары бла шагъырей этсек да, тамам сунабыз. Аны бла ушакъ этген  аз заманчыкъгъа  окъуна  аны эрттеден таныгъанча болгъанма. Ма алай илешдире биледи  кесине гюл бахчаны бийчеси.

Холаланы Марзият.
Поделиться: