Ол муратын ишинде кёреди

Россейни Журналистлерини союзуну келечисин Сабанчыланы Алийни къызын Арипаны  бериулерин сюймеген, миллетибизде хазна адам да болмаз. Терен билимли, нюр бетли, чынтты таулу къыз, миллетни тарыхында унутулгъан бетлерин табып, Къазахстанны, Къыргъызстанны къум тюзлеринде къалгъан таулу адамларыбызны юслеринден материалла жыйып, тарыхны сейир бетлерин ачханды. «И чужбину, как родину любя», «Подвиг незримый», кёчгюнчюлюкню юсюнден «Шагъатлыкъ эте», Байсолтанланы Алимни юсюнден «Ключи от неба» дагъыда кёп башха бериуле жарашдыргъанды. Арипа Къабарты-Малкъар ГТРК-ны башчысыны орунбасары болуп да бир ненча жылны ишлегенди.

Ол Лашкутада туугъанды, уллу юйюрде ёсгенди, юч эгеч бла эки къарындаш болгъандыла. Ала барысы да бийик билим алгъан, миллетлерине жарагъан, жетишимли инсанладыла. Кёчгюнчюлюкню азабын сынагъан аталары Алий бла аналары Локияланы Саният сабийлени хар заманда да билим алыргъа итиндиргенлей тургъандыла. «Сабий заманыбызда окъуна, ауругъан сылтау бла юйде турайыкъ десек, атабыз бир кюнню да бошуна школдан къалыргъа къоймагъанды, барыгъыз, бюгюн къыйналсагъыз да, тамбла билимлиле болсагъыз къууанырсыз, жашауугъузгъа жарар, деп, не заманда да бизни билимге итиндиргенлей тургъанды», - дейди ушакъ нёгерим.

Арипаны телевиденияда ишлерге сюймеклиги гитче заманында да туура болгъанды. «Кёбюсюнде къарт анам Байчеккуланы Зубай бла тургъанма, ол а жангылыкълагъа къараргъа сюе эди, мен а телевизорда дикторланы кёрсем, къолума бир таякъчыкъны алып, аны микрофон этип, ыннама бериуле этерге кюреше эдим. Ол анга бек къууанып, мени кёллендиргенлей тургъанды»,- дейди Арипа.

Алтынчы классда болгъанында  уа, устазы Гемуланы Галина Масхудовна белгили жазыучуларыбызны Лашкутаны орта школуна къонакъгъа чакъыргъан эди. Аланы санында Къулийланы Къайсын, Тёппеланы Алим, Бабаланы Ибрагим, Зумакъулланы Танзиля да болгъандыла. Аланы школчула бла кёп магъаналы затланы юсюнден ушакъ этгенлери къызны кёллендирген эди, алай бла ол жашауун ана тили, телевидения бла байларыгъына бир да ишекли болмагъанды.

Школну бошар кезиуюне абадан къарындашы бла эгечи Москвада бийик билим ала тура эдиле, Арипаны да анда журналистикагъа кирирге умуту болгъанды. Алай атасы къызны ары жиберирге базынмайды да, ол КъМКъУ-да тарых филология факультетни орус-малкъар бёлюмюне окъургъа киреди. «Анда школ заманымда кёрген белгили акъылманлагъа тюбегениме, ала бизни окъутханларына кесими бек насыплыгъа санагъанма. Белгили педагогларым Ахматланы Ибрагимни бла Тёппеланы Алимни берген билимлери жашау жолума бек уллу себеплик этгендиле»,-дейди ол. Ючюнчю курсда окъуй тургъан кезиуюнде уа республикалы телевидениягъа бла радиогъа ишчиле керекдиле деп, журналистика факультет ачадыла, алай бла аны эки жылны анда окъургъа да амалы болады.

Окъууну бошагъанындан сора уа, Тогъузаланы Магомет ишге чакъырып, Чегем районну газетинде урунуу жолун башлайды. Талай замандан а,  юйюр къурап,  Москвагъа кетеди. Анда жашагъан кезиуюнде да, билимге уллу эс бургъанлай тургъанды ол, белгили тележурналистле бардыргъан курсланы да жетишимли бошайды.

Андан сора артха республикагъа къайтханында, Арипагъа архивле бла байламлы эм уллу ишледен бирин буюрадыла. Лафишева Нина Измайловна бла право низамны сакълаучу органлагъа барып, архивледе замансыз жоюлуп кетген адамланы документлерин жыйышдырып, «Книга памяти жертв политической репрессии» деген магъаналы китапны жарашдырып, басмагъа саладыла.

«Ол заманда кёп адамланы жалгъан дау бла тутмакълагъа сызып къоя эдиле. Къарт атам Мазанны да аллай къагъытны хатасындан, тогъуз сабийи болгъанына да къарамай, алып кетген эдиле. Ол, жарсыугъа, артха къайтмагъанды. Къарт анам Зубай а хар заманда да бир адамны терслегенлей туруучу эди, аны хатасындан тутхандыла атагъызны деп. Ишибизни хайыры бла аны къагъытларын да тапхан эдим, къарт анам суннганладан а адам жокъ эди ол тизмеде, тил этгенле уа къабыргъа къоншулары болгъандыла. Жарсыугъа, алай жалгъан тилден жоюлуп кетгенлени саны бек кёп болгъанды», - дейди Арипа ушагъыбызны кезиуюнде.

Арипа хар адам да бу дуниягъа бир энчи буйрукъ бла келгенин да чертеди. Жалгъан сёзню хатасындан жоюлуп кетгенлени китабын жыйышдырыргъа амал этгени бла бир борчуму толтургъаннга санамай, дейди ол кеси уа. Бюгюнлюкге ол китапны бир тому басмаланыпды, алай къысха заманда энтта эки томун чыгъарыргъа умутлу болгъанын да билдиргенди ол бизге.

Ол он жылдан асламны КъМР-ни Правительствосуну Адамны эркинликлерин къорулау жаны бла комиссияны санында болуп, кёчгюнчюлюкде болгъан къартлагъа ахча себеплик этилирча сюд ишледе болушуп тургъанды.

Анда ишлеген кезиуюнде таулу къызны терен билимли, ариу тилли болгъанын эслеп, КъМР-ни сыйлы журналисти Мишаланы Ахузат аны телевидениягъа чакъырады.

«Бу иш манга алай сейир кёрюннген эди, биринчи бериулерим да Къазахстан Къыргъызстан бла байламлы эдиле. Анамы анасы отуз жети жылында, беш сабийи да гитчелей къалып, анда ауушхан эди. Анамы Къызыл-Къаягъа барып, анасыны къабырын кёрюрге термилгени жюрегими жарсыта эди. Телевиденияда ишими хайырындан ол къум тюзлеге он кере баргъанма. Таулу къабырлада да болгъанбыз, анда жашагъан жерлешлерибизни жашауларыны юсюнден да бериуле хазырлагъанма. Таулу къартлагъа тюбеп, ала бла ушакъ этерге амалым болгъанына уа бютюн къууаннганма»,- дейди Арипа.

Ол анда жашагъан адамларыбыз бла байламлыкъ жюрютюп, бери къонакъгъа Къазахстандан адамларыбыз да келген эдиле. Ол кезиуде Парламентни Председатели Чеченланы Ануаргъа билдирип, къонакъбайлыкъ этедиле. «Голубые ели» санаторийни таматасы Князланы Шаман да, аны эшитгенде, санаторийде алагъа жерле хазырлагъан эди.

«Дагъыда жюрек ыразылыгъымы Тоторкъулланы Алийге билдирирге сюеме. Жаш тёлюню айныууна себеплик этген «Эльбрусоид» фонд  кёп адамыбызгъа болушханды. Мени бир бериуюм да къалмагъанды  ала жыйышдыргъан материалла бла хайырланмагъанлай. Фондну миллетибизни айныууна салгъан къыйыны бек уллуду», - дейди Арипа.

Аны «Нюр» журналны баш редактору болуп, талай жыл ишлегенин да энчи чертирчады. Ол кезиуде Жангуразланы Къыралбийни себеплиги бла, сабийлени сейирлерин къозгъарча, Э. Бернштейн жыйышдыргъан ишлени басмалап, сабийлеге малкъарны хар юйюню, мекямыны да энчи архитектурасы болгъаныны юсюнден билдирген эдиле. Ол журналланы узакъда жашагъан жерлилерибиз да жаратып, талай кесегин Къарачай-Черкесге, Къазахстаннган, Къыргъызстаннган, Тюркге да ашыргъандыла. Сабий журналны даражасын бийикге кётюргени ючюн а Арипа а кёп сыйлы грамоталагъа тийшли болгъанды.

-Ананы, атаны да сабийлеригизге ана тилни билирге болушугъуз деп, чакъырама. Биз тилибизге, туугъан жерибизге да сакъ болургъа борчлубуз. Сёз ючюн, адам тыш жерде не иги жашаса да, ол анда тыш адамлай, къонакълай къалады. Аны ючюн ата-бабаларыбызны жерине, тилине сакъ болайыкъ, - дегенди ол ушагъыбызны ахырында.

Кёпе болмай Арипа Алиевна «Нюр» сабий журналны баш редакторуну къуулугъуна  жангыдан сайланнганды. Аны бла байламлы биз да  анга жетишимле тежейбиз.

Темуккуланы Амина.
Поделиться: