Жашау –аламат устазыбызды

Кёп сабийли иги юйюрле бизни байлыгъыбыздыла. Къачан да аллай ата-ананы аллында баш урургъа тийишлиге санайма. Быллымда жашагъан Жаппуланы Ибрагим бла Марианна, аллай юлгюлю юйюр къурап, беш сабийни жетишимли ёсдюредиле. Чынтты байлыкъ – ол адам байлыкъды. Аллай уллу юйюрню ёсдюрюу къаллай насып болгъаныны юсюнден билир муратда  Марианна бла тюбешгенме. Ол бюгюннгю ушакъ нёгеримди. 

– Марианна, юйюр къурагъан - ол бек жууаплы ишди. Аны намыслы бардырып, насыплы жашатхан а - болмагъанча  уллу фахмуду.  Сен къалай сунаса?

– Бек алайды. Айып этмегиз,  кесими аллайлагъа санамайма, бизни миллетде кёп бийик даражалы юйюрле бардыла. Юйюрюбюзню тергеп, эс бургъаныгъыз ючюн, ыспас этеме.

– Намыс болмагъан жерде насып да болмайды,  дейдиле. Ол бошдан айтылмагъанды. Сени оюмунга кёре, юйюрюнгю насыплылыгъыны тасхасы недеди?

– Бир бирге хурмет этиуде. Бизни эки жаныбыздан да  кёп сабийли юйюрлерибиз юлгю болгъандыла: кеси жанымдан, къайынларымы жанындан да. Алада кёргенбиз намыс этиуню, бир бирибизге  сакъ болууну да. Жашау бизни аламат устазыбызды.

– Сени кюнюнг къалай башланады?

– Хар ананыча, мени кюнюм да хар бирин ашатып  ашырыудан башланады. Ана да болсанг, тиширыу да болсанг, не тюрлю ишде да ишле, юйню тизгинин, сабийлеринги юслерин-башларын  таза тутаргъа керексе.  Мен  узалып  кёп ишни бирден этерге сюеме. Быстыр жуугъан да, аш этиу, юй жыйыу, сабийле бла ойнау, бахчада ишлеу да бирден тюшген кюнлерим кёпдюле. Бирде жукъугъа аз заман да къалады. Сора халкъ ичинде ишлесенг, кесинги тап жюрюте билиу да бек кереклиди.

Хар кимни кесини  къылыгъы, жарсыуу, къууанчы да, болады. Мен да, къайгъыларымы тышында къоюп, ишчи жеримде ариу ниетли урунургъа кюрешеме. Эриши сёлешгенлеге да  иги  сёзле табаргъа, таш бла ургъанны да аш бла ура билирге керекди, дейме. Ингирде уа   кюн узуну аллыма келген кёп адамны къайгъыларына жан аурута эсем да, сабийлериме башхаланы ауараларын келтирмей, Тырныаууздан Быллымгъа жетгинчи, жолда хар затны да жерлерине сала, керек  болмагъан сагъышладан, къайгъыладан къутула келеме.

– Элни иши къыйынды деучюдюле, алаймыды?

–  Ишине кёлюн салгъаннга къайда да тынч болмаз. Фатарда жашагъан а тынчыракъды. Хар жылдан уллу бахча ишлейбиз. Сабийле бла бирге Быллымны белгили хобустасын, башха кёгетлерин да ёсдюребиз. «Жайны бир кюню  саулай къышны  тойдурур»  деп, бошдан айтмагъандыла. 

– Мал да тута болурсуз? Ким къарайды алагъа уа, къалай жетишесиз?

– Хау, мал да тутмай а? Элде жашасанг, ол да керекди. Сабийлеге кесинг тутхан малны сютю бла эти бек файдалы болады. Къарагъан а, мен да къарайма, сабийле да, жетишгенле, сен-мен демей, алгъаракъ юйге жыйышханла артха турмайбыз.

– Кюнню ичинде санга бек магъаналы заман а къачанды?

– Ингирликни бек сюеме. Барыбыз да кими окъуудан, кимибиз да ишден юйге келгенден сора, тепсини тёгерегине  жыйылып, бир бирибизге ышарыулу къарай, кюнню къалай озгъанын сюзген кезиуню бек сюеме. Сабийлеге бир тюрлю оюнчукъла къураргъа кюрешеме. Хар бирини ич дуниясын ангылар ючюн,  билген амалларымы хайырланыргъа тюшеди. Ариу, татыулу ашланы да салып, уллуну-гитчени да кёлюне жетерге итинеме. 

– Ибрагим бла сен беш сабий ёсдюресиз. Аланы жыл санлары башхача, къылыкълары да башха болур. Къалай болаласа бир тилли аланы бары бла да? Сени оюмунга кёре,  сабий ёсдюрюуде эм магъаналы неди?

- Тийишли билим берип, ариу къылыкъгъа юйретиу. Бизни юйюрде билимге уллу магъана берирге кюрешебиз. Бу ёмюрде билимсиз адам къолсуз, бутсуз, сокъур эм сангырау болуп къалады. Адамны сюе билирге, эшите билирге, ангылай билирге да юйретирге кюрешеме. Адам улу, кесинден башхаланы да сюе билирге керекди. Жаныуарла да биледиле да сюе. Дунияны, жашауну да башы жаланда мюлк тюйюлдю.

Къолайлары болуп тургъанлай да ненча насыпсыз адам барды. Мен  жашаудан юлгюле келтире, къайда да болсунла, биринчиден,  юйюрюне, элине, тукъумуна бла халкъына айып келтирмей, тюз ниетли болурларын тилейме. Абаданла ангылайдыла, бирсиле уа алыкъа гитчедиле. Хар бирини жыл санына кёре биз да алай айный барабыз. Дагъыда сабийле аталарыны даражаларын бийикде тутадыла. Аны не айтханына да сёзсюз бойсунадыла. Эр кишини намысын кёрюрге юйретала  эсем къыз сабийлени, ол да игиди.

– Ибрагим бла кесинги ишигизни, сабийлени  юсюнден айтсанг эди.

- Ибрагим бийик билим алгъандан сора, Тырныауузну 6-чы школунда информатикадан устаз болуп ишлегенди. Администрацияда да бир ауукъ жыл ишлегенден сора, районну Билим бериу управлениясында дистанциялы билим бериу ресурс араны таматасы болуп да тургъанды. Бусагъатда уа  кеси къурагъан энчи иш бла кюрешеди. Мен да устаз болуп ишлегенме, андан сора  Тырныауузну собесинде онюч жыл уруннганма. МФЦ ачылгъандан сора уа, аны биринчи кюнюнден башлап,  Тырныаууздагъы бёлюмюнде тамата специалистме.

Сабийледен абадан жаш Магомед  Аграр университетде къурулуш факультетни жетишимли бошап, бийик билим алгъандан сора, районда от тюшюуге къоркъуусузлукъ бёлюмюнде специалист болуп жарым жыл ишлегенди.  Шёндю  Амур областьха кетип, узакъда вахта амал бла ишлейди. Кеси жашауунда салгъан умутларына билгенича атлам эте баргъанына биз да угъай деялмагъанбыз.

Камила, экинчибиз,  школну айырмалы бошагъандан сора, медицина колледжде окъугъанды. Лаура алыкъа школда окъуй турады. Ислам биринчи классха жюрюйдю. Лейла уа сабий саддады.

– Бир бири араларында уа байламлыкъ къалайды?

– Бек сюедиле бир бирлерин. Сёз ючюн, абадан къыз ыйыкъны ортасында окъуна салып, тансыкъ болгъанма гитчелеге деп, ойнар ючюн Нальчикден келип къалыучу эди. Къуш уясында кёргенин учханында этеди, дейдиле. Мен да аны тюзге санайма. Байламлыкъ къаты болур ючюн, бир бирлерин сюе билирге юйретеме.

– Сени оюмунга кёре, насыплы юйюрге къаллай юйюр саналады?

–  Атасы-анасы, жашлары-къызлары да болгъан юйюрню  санайма насыплыгъа. Кесим да аллайладанма. Сабийле тиллерин сюйселе, анда ариу сёлешселе – бир таулу юйюрге ол къууанчды. Ма биз да алай, къууанабыз.

– Къырал не жаны бла болушлукъ этеди?

– Къыралдан бирсилеча, юч сабийге ай сайын тёлеулени алабыз. Андан сора да, тёртюнчю сабий ючюн, ата капиталны, бешинчи сабийге да ахча тёлеуню алгъанбыз. Кюз артында КъМР-ни Башчысыны Указы бла «Ана махтаулукъ» орден бла саугъалагъандыла. Аны юсюне жюз бла жарым минг сом да берген эдиле. Сау болсунла. Бюгюнлюкде биз алгъан, кёрген болушлукъну мен бек магъаналыгъа санайма. Юйюрню сабий ёсдюрюуде бир талай къоранчын жалчытыргъа себеплик этеди. 

 

Ушакъны Темуккуланы Асият бардыргъанды.
Поделиться: