Сайлагъан усталыгъына сокъуранмагъанды

 Жашууланы Магометни жашы Илияс Афганистан республикада интернационал борчун толтуруп, анда кёргюзтген батырлыгъы ючюн «За боевые заслуги» майдал бла саугъаланнганды. Анга бютюнда магъаналы эм къыйын ишни толтурургъа тюшгенди – душман къойгъан миналаны табып, аланы жокъ этерге.

«Башыбызны  кётюрюп чыкъгъанбыз»

Илияс афган урушха эм къыйын заманында тюшгенди – 1984-1986 жыллада. Ол Баграмда сапёр батальонда миналаны жокъ этиу ротада къуллукъ этгенди. 

- 15 февраль Совет аскерле Афганистандан чыгъарылгъанларыны кюню манга байрамды. Он жыл баргъан къазауат тауусулгъанын белгилейбиз, анда тас этген тенглерибизни хурметлейбиз, жашлыгъыбызны эсибизге тюшюребиз,-дейди Илияс, быйыл ол къазауат бошалгъанлы 35 жыл толгъаныны юсюнден айта. 

Америкалыла, аланы жанлы афганлыла бу къыралдан къалай къачханларыны суратларын, видеоланы барыбыз да кёргенбиз. «Совет аскерле борчларын толтуруп, андан башыбызны  кётюрюп, сыйыбыз бла чыкъгъанбыз. Къоркъуп къачмагъанбыз, самолётну чархларына тагъылмагъанбыз»,-дейди ветеран. 

«Жарсымагъыз, игиме...» 

Къазауатха тюшгенин Илияс чакъырыу пунктда окъуна билген эди.  Биринчи Батайскга, андан ары Термезге элтедиле, ючайлыкъ юйрениуледен сора – Кабулгъа, ызы бла Баграмгъа жетеди. «Юйде атам Магометни, анам Маржанны жарсытмайым деп, букъдурургъа, Германиягъа барама деп, алдаргъа кюрешгенме. Алай анам бек къармашыулу эди. Картаны алып, Термезни табып, сен къайда болгъанынгы билеме, деп жазады.  Андан ары букъдурур магъанасы болмай, жарсымагъыз, автомат окъуна бермегендиле, биз урушха къатышырыкъ тюйюлбюз, къурулушха ашыргъандыла. Бир къоркъуулу зат болса уа, вертолётда къутхарып къоядыла, деп жууап береме. Ол а: «Ийнанмайма, алай жюрегим бир кесек шош болду, деп жазгъан эди»,-деп эсгереди ушакъ нёгерим.

Урушда сапёр жаланда бир кере жангылады, деген сёз жюрюйдю. Аны тюзлюгюне уа Илияс кеси да тюбегенди. «Биз аскерлерибизни аллында барып, душман къойгъан миналаны жокъ этгенбиз: къыйырында ыргъагъы бла узун бауну атып, анга «кошка» дегендиле, чыгъарып, чачып, детонаторун алгъанбыз. Бир жол да минаны чача болгъанма – тёгерегимде да бир он жаш. Аны ичинде уа – дуния жип, батарейкасы бла электродетонатор! Аллайгъа биринчи кере тюбегенбиз. Аллахны ахшылыгъындан, ол чачылмай къалгъанды, сууда проводла жибиген болур эдиле.  Ансы шёндю мен сени бла ушакъны хазна бардырыр эдим»,-дейди ол.  

Ма бу болумдан сора сапёрлагъа миналаны чыгъармай, жеринде чачдырыргъа деген буйрукъ берилгенди. «Афганлыланы быллай сауутлары болмагъанды, мина Италияда чыгъарылгъан эди. Тышы пластик – ичинде уа тротил. Аны темир излеучю прибор сезмегенди. Жаланда къыйырында темир ийнеси бла таякъ бла излеп табаргъа боллукъ эди. Минада  бизге къойгъан «саугъаны» ачыкълагъаным ючюн «За боевые заслуги» майдал бла саугъаланнганма»,-дейди ветеран.
кертичилик 

Илияс афган урушха Кёнделенден чакъырылгъан 22 жашны арасынданды. «Барыбыз да андан сау-саламат къайтханбыз, Аллахха шукур. Жаланда мамыр жашауда ауушханла бардыла. Аладан бири Балаланы Башир бла  бир классда окъугъанма. Афганистанда уа республикадан жашлагъа тюбеген эдим – Тюбейланы Алимге, Жолаланы Аминнге, башхалагъа, Аллах алагъа узакъ ёмюр берсин»,-деп эсгереди Илияс. 

Ата журтну къоруулау эр кишиге не заманда да сыйлы иш болгъанды. Бюгюнлюкде да, ата-бабаларыбызны тёрелерине кертичи бола, жашла къыралыбызны сейирлерин къоруулайдыла. 

- Мен жашаууму аскер бла байларгъа бек сюйгенме, Ленинградда инженер-техника училищеге кирирге да кюрешгенме, алай конкурс асыры уллудан, ёталмагъанма,-дейди ол. 

Аскерчи болмагъан эсе да, Илияс афган къазауатдан сора да жашауун жамауатха къуллукъ этиуге жоралагъанды. Ол кёп жылланы от тюшюуге къажау службада, полицияда да къуллукъ этгенди. 

- «Офицеры» кинода «Аллай усталыкъ барды – Ата журтну къоруулагъан» деген сёзле жюрегиме тюшгендиле. Ала бюгюн да магъанасын тас этмегендиле. Ата журтну къоруулаучусуну кюнюнде уа ветеранланы, аскерчилени, аланы юйюрлерин да байрам бла алгъышларгъа сюеме. Саулукъ, мамырлыкъ тежейме барысына да. Бюгюнлюкде Ата журтубузну энчи аскер операцияда къоруулагъанла хорлам бла къысха замандан юйюрлерине къайтсынла,-дейди Илияс ушагъыбызны ахырында.

 

Поделиться: