«Ишиме искусствогъача къарайма»

Таира Пухаеваны  атасы  дюгерлиди,  анасы  уа  таулуду.  Ол  сабийлигинден  бери  Нальчикде  жашайды,  эки  тилни  да  аламат  биледи.  Ариу  къол  ызы  бла  кёплени  сейир этдирген  къызны бюгюнлюкде    уллу салону    барды.  Кийимле  чыгъарады.  Аны  тутхан  ишинде  профессионал  болгъаны  да  баямды. Бюгюн  а  ол  бизни  ушакъ  нёгерибизди.

- Таира,  сен  бу  усталыкъны  къалай  сайлагъанса?

- Анам Эфендиланы Танзиля    тигиучю  болуп,  жаш  заманында  фабрикада   ишлеп  тургъанды. Мен да  сабийлигимден  бери  аны ишин,  тикген кийимлерин  да  бек жаратыучу  эдим. Нальчикни  29-чу номерли  школунда   архитектура  классны  бошагъандан  сора,  Дондагъы Ростовда  ол  ызда окъууну  бардырыргъа сюйген эдим, алай  атам  бла  анам   узакъгъа жиберирге  базынмагъанлары ючюн,  Нальчикде  Дизайн  колледжге  киреме.

- Бюгюнлюкде кесинги энчи салонунг болгъанына кёре сайлагъан окъууунга сокъураннган болмазса? 

-   Хау, бу усталыкъны сайлагъаныма къууанама.  2003  жылда  окъууну  тауусхан  кезиуюмде,  дизайнер,  стилист усталыкъла   бизни  республикада  хазна  айнымагъан   эдиле. 

Нальчикде  аллай усталыкъ бла    жангыз да Мадина  Саральп  тири кюрешгенди.  Кеси да жаланда миллет  кийимле  тиге  эди.  Мен  а  бегирек  европалы  стильде  этилген  быстырланы   сайлайма.  Сау  болсун,  итиниуюмю  кёрюп,  не  заманда  да   болушлукъ  этип  да  тургъанды.

 Бюгюнлюкде  уа  республикабызда   хунерли   жаш  дизайнерлени   саны  аз  тюйюлдю, мен анга бек къууанама.  Мен  бу  бёлюмде кюрешгенли  жыйырма жыл  болуп  келеди.  Бу  усталыкъгъа талпыннган  жаш  къызчыкъла    соруулары  болуп  келселе, болушама.

-  Бу  мекямда уа къачандан бери ишлейсе? Салонда адамланы иш бла  жалчытыр онгунг да болур?

- Бюгюнлюкге  кесими энчи салонум болгъанлыкъгъа, биринчи  заманда  аллай  амалым жокъ эди,  клиентлерим да  аз эдиле.  Бир  гитче  жерчикни  жарашдырып,  анда  кюреше  эдим.    Акъылыма  келген тюрлю-тюрлю   модельлени  юйде  тигип,  анда уа  сатхан  эте  эдим. Аны бла ишими  жаратханланы  саны  ёсе  баргъаны  бла бирге,   жерими да  кенгертирге  онгум    болгъанды. 

Бюгюнлюкде  заказларым   кёпдюле,  кюн сайын  жюрютюлген  кийимледен  сора  да,  артистлеге  сахна  костюмла  да  тигеме.   Кесим  жетишмегеним  себепли,  тигиучю  къызланы  да  алгъанма, ала     ишлерин  уста  биледиле.  Тюкенде  хазыр  кийимле да  тагъыладыла,  жаратханланы  сатып  алыргъа  онглары  болурча,  дагъыда энчи  заказланы  этебиз.

  - Интернетде   энчи  къол  ызынг  билиннген, ариу  кийимлени   суратларын  саласа.   Аланы   барысын да   кесингми  къурайса,  ол  къадар  оюм  эсинге  къалай  келеди?

 - Хау.  Хар  бирин  да  кесим  хазырлагъанма.  Ишлеген кезиуюмде  ненчасын  къурагъанымы  айтыргъа  да  къыйынды.  Нек дегенде аланы  саны  мингден  атлагъанды.  Кёбюсюнде  иелери   алып  кетгинчи, суратха  да  тюшюрюп,  коллекцияма  салама. 

Ол  оюмла  уа  эсиме  къалай  тюшгенлерин  айтыргъа да   къыйынды.  Кече окъуна   акъылыма  бир  сейир  оюм  келсе, туруп, аны  къагъытха  кёчюргеним  да  болады.  Бусагъатда  ючюсюн   къурагъанма, алагъа  келишген  къумачланы  да  алып,  биргеме  ишлеген  къызла  бла    хазыр  этгенбиз.

- Эм  биринчи  ишинг а  эсингдемиди?  Барысындан  да  бек  къайсын  жаратаса ?

- Бек  биринчи  эсимде тюйюлдю, алай  жаратханларым  а  кёпдюле.  Хар  бири да  энчи  адамгъа  тигиледи,  къайсысы да    бир  сейир  болум  бла   байламлы  болады. Бютюнда той  жыйрыкъла, кеслерин  да  тигерге   бек сюеме,   башхалагъа  ушамазча  ариу  этерге  итинеме. Ол тиширыуну  жашауунда  эм  сейир  кезиую  бла  байламлы  болгъаны себепли,  сени  да   тикгенинги   жаратырмы  деп, сагъышланаса.

Къызланы  асламысы  ол  заманда  арыкъ  болуп  къалгъанлары  ючюн, ала  юсде  ариу  олтурур  хыйсапдан,  тойгъа бир-эки  кюн  къалса, этиучюбюз  жыйрыкъланы хазыр.    Аланы  да  иелерине  кесим  элтиучюме, бир айны ичинде  Элбрусха   юч  кере    баргъаным да болгъанды. 

-  «Балкария»  ансамбльни  солисткасы Жанатайланы Ирэнаны  да  сахна  жыйрыкъларын  сен  хазырлайса. Миллет  кийимлени  тигерге  сюемисе?

- Угъай.  Мен европалы  кийимле къураргъа  сюеме.  Бизни  республикада  миллет  накъышла  бла  жангы затла къурагъан  дизайнерле  аз  тюйюлдюле.  Алай, хар халкъны да кесини  энчилиги  барды,  оюуларында да анга кёре ол  башхалагъа  ушамагъан  энчилик  сакъланыргъа керекди,  аны  бла  чекленмей,  кёзге  да  ариу кёрюнюрге.  Жарсыугъа,  бир  бирле    алагъа  уллу  эс  бурмайдыла,   алгъын  къаллай  магъана  бла  этилгенлерин  билмейдиле.

Миллет  кийимле  жаны бла усталаны ишлеринден бегирек   Мадина Саральп этгенлени   жаратама.  Нек  дегенде  аны  модельлеринде    миллет  энчилик,  ариулукъ  сакъланады,  эсленеди.

Ирэна  бла  эрттеден  танышма.  Миллет  кийимлени  да жангыз  анга  тигеме.  Башхаладан  аллай  заказла  алыргъа  унамайма.  Ол  кеси  да костюмну  къайсы  тепсеуге  кереклисин  айтып,  къалгъанын  а  мени  кёз  къарамыма  ышанады.    Жыйрыкъланы  жаратып   кийгени  уа,  сёзсюз,  къууандырады.

-  Адамла  санга  бир  энчи  модельни  айтсаламы огъесе  кесинг  къура  деселеми  тынч  болады?

 - Кесиме  къураргъа  къойсала   тынчды.  Манга  бир  энчи  модельни  суратда  кёргюзтюп,  аны тигеригими излеселе,  ол  адамны  юсюне    келиширикмиди деп,  кёз аллыма  келтиреме.  Хар кимни  да саны бирча тюйюлдю, биреуню юсюне ариу келишген,  башхагъа ушамай къалгъаны да  болады. Аны ючюн тап болмазын ангыласам,  кесими  оюмуму  да  билдиреме, кёпле  айтханымы  тюз  кёрюп  сайлайдыла.   Угъай,  жаланда  аллай  болса  сюеме  дегенлеге  да  тигеме,  алай  анга   искусствогъача  къарамайма.

- Белгилисича, жандауурлукъ бла  кюрешесе,  аны  бла  байламлы  акцияла  да къурайса.

-   Бизни болушлугъубуз керек болгъанланы   билсенг, аланы  къатлары  бла  озуп  кетерге  къыйынды.   Жарсыугъа,  хар  бирине да  болушургъа    къарыуубуздан  келмейди.  Аны  ючюн  къауум ауругъан  сабийге  энчи кёз-къулакъ  болуп,  алагъа  болушлукъ  этгенлей турама.   

 - Келир заманда энчи кёрмюч къураргъа умутунг бармыды?

-  Хар  дизайнерни да  барды аллай   мураты.  Бюгюнлюкде  тигилген  башхалагъа ушамагъан  кийимлерим  кёп  болгъанлыкъгъа,   кесими  алыкъа    сахнагъа  чыгъарча  даражагъа  жетгеннге  санамайма.  Кёрмючню да    быллай  ишлерим  барды  деп  махтаныргъа  угъай,   бу  усталыкъда  ангылаулары болгъанланы  сейирсиндирирча,  керти  да   профессионал  хазырлагъанды  бу  костюмланы неда кийимлени деп айтылырча алай къураргъа сюеме.

Аны  себепли   аланы жамауат  аллына аслам халда  чыгъарыр ючюн,   энтта да  бир  ненча  жыл  кюреширге  керекме.   Мындан  ары  да  усталыгъымы  байыкъландырыргъа умутлума.  Бир  талай  замандан  керти  да  ол  даражагъа  жетгеними  ангыласам,   кёрмюч да   къурарма.