Къоншунг аман эсе…

Бир жол тыш къыралгъа солургъа барама. Анда эрттегили танышыма тюбегенимде, нечик тарды бу дуния, деп келеди кёлюме. Жарсыугъа, солугъан кюнле бек терк озадыла. Кетер заманыбыз да жетди. Танышым да бизни бла тебиреди артха.

Аэропортда, жумушакъ шинтикледе олтуруп,  эртте заманланы эсге тюшюре, шёндюгю жашауубуздан  да хапар сора, ушакъ этебиз. Мен кесими юсюмден айтып бошагъанымдан сора, ол башлайды. «Хар нем да тап эди,- дейди. - Алай бир аман къоншум барды да, олду жашаууму къурутхан. Аллай бетсизге кёз ачмагъанма. Дау этип, тюйюш ачып, бахчамдан аз-аз кесип барады. Бир зат эталмайбыз. Кесича, бир огъурсуз ити барды да, арбазына кишини жанлатмайды, ётген-сётгеннге  да юргенлей турады».

Жол нёгерими къызадан-къыза  баргъанын кёрюп, тохтатыргъа кюрешеме. «Къой,  къанынгы бузма, солуп келесе. Анга башха тюрлю кёзден къара. Билемисе, эртте  акъылманладан бири: «Шуёхлары  кёп бир аягъында сюеледи, жаулары кёб а – эки аягъында», - деп бошдан айтмагъанды», - дейме.

«Айхай, тёзалсанг а, - деп бардырады хапарын нёгерим. –Уллайгъан адамча жюрютмейди кесин. Ол сёз болмагъан, тюйюшмеген киши къалмагъанды. Орам бла озуп барса, аллай  аман сёзле айтады! Къабакъ эшигиме балчыкъ жагъып кетерге да угъай демейди. Аны кёрселе, къоншуларыбыз а: «Жоргъа келеди», - деп, юйлерине кирип кетедиле.

«Жоргъа уа нек?» - деп сорама. «Атлагъанын кёрсенг, сабий тюбюне бошларгъа хазыр болуп тургъанчады». Аны эшитгенимде, манга  кюлкю  къабыннганды. «Кюлме, бизге ол кюлкюлю тюйюлдю,- дейди тиширыу. – Ол къуру бизге угъай, юйдегисине да тынчлыкъ бермейди. Сабийлери уллу болгъунчу тёзюп тургъандыла, энди уа андан башларын алып айланадыла. Къатыны да къуру таякъ болгъанды.  Жазыкъны бир затха эркинлиги жокъду. Жоргъа анга чыгъармагъан ат къалмагъанды: кирлиди, уручуду, айланчакъды, жаншакъды деп да. Ол ышанла уа аны кесини юсюндедиле барысы да.

Бир жол ол харип тиширыу бла  кёп хапар айтханбыз. Ол заманда эшитгенме, кишиси, ишлеген жеринде да тюйюш-уруш ачып, бир адам бла да жарашмай  айланнганын. Кеси уа кечеле бла бирде аягъы, бирде сол къолу бла жер-жерлеге письмола жазып, таматаларындан тарыгъып турады. Асыры къызгъанчдан а, жаны чыгъып  къалады  капек ючюн. Энди уа къарт, сант  да болгъанына, эки аягъындан  акъсагъанына да къарамай, ишге жюрюп айланады. Андагъыланы да къанларын бузуп.

«Да аны тыярыкъ бир адам нек чыкъмайды да»,- деп сорама. «Анасын тюйгеннге ким не зат эталлыкъды». «Къалай?,-деп, сейирге къалама. «Аны да юйдегисинден эшитгенме. Бу анасы бла сёз болады да, сора аны билегинден тутуп быргъагъанда, ол жыгъылып, къолун сындырады. «Ах кюнюм, не сейирлик затла айтаса»,- дейме. «О-о-о, кеси да бир болмачы юйюрден чыкъгъан хапары барды.  Тийре аны биледи да, аны бла жолгъа чыгъаргъа, дууагъа сюелирге окъуна киши сюймеучюдю».

Мен тынгылап, ушакъ нёгерим къоншусуну хапарын айтып, сагъатдан артыкъ озгъанды, алай атын а бир кере  сагъынмагъанын эследим.  «Аты ушхууур  артында айтылсын. Ол ёлсе, аны дууасына ким барыр. Ма мен дагъыда ол затха сагъыш этеме»,- деп да къошду танышым.

Аны хапары, юйге келгенден сора да, акъылымдан кетмей,  сагъыш этдиргенлей тургъанды. Бир аман адамны кёплени алай къыйнап жашагъаны сейир тюйюлмюдю? Ол алай биз хар кимге да тийишлисича багъа бере билмегенибизден болур. Аллайлагъа налат бергенле чыкъсала да, жарсыугъа, аланы алларында жойкъулланнганла, кёзбау этгенле кёп табылып къаладыла. Бир жанындан а, керти окъуна, аллайла да керек болурла, алагъа ачыугъа эки аягъыбызда тири сюелир ючюн.