Сюймеклик – ол сыйлы аурууду

Жазыучула, суратчыла, музыкантла да сюймекликни юсюнден нек жазып турадыла? Жер башында адамланы акъылларын, жанларын да нек бийлегенди бу сезим? Къалай келеди сюймеклик адамгъа? Не затды ол? Бу соруугъа жууап психиатр Текуланы Виола бергенди.

-Сюймеклик – психика ауруугъа ушайды. Аны бек къыйын тюрлюлерини белгилери алкогольну эм наркоманияны белгилерине ушайдыла. Алимле быллай жарсыулу оюмларын айтхандыла - мындан алгъаракъда  сюймекликни ауруугъа Саулукъну сакълауну битеудуния организациясы да санагъанды. Ол сюймекликни психика жаны бла аурууланы тизмелерине окъуна къошханды. Алай эсе уа, андан къутулур ючюн, багъыуну бардырыргъамы керекди? Угъай, хар зат да ол чекге жетип  къалмагъанды.

Сюймеклик - ол тюшюнюуню тюрлениуюдю, - ол тюрлю иш а трансха бек ушайды, башны мыйысыны логика ючюн жууаплы сол полушариясы акъырынлыкъны чыгъаргъан кезиуде, онг полушариясы уа къыстау ишлейди (эмоцияла эм сезимлик шарт кёрюнедиле). Эм къыйын кезиуледе сюймеклик психика бойсунуугъа айланады, алкоголь неда наркотик белгиге ушайды. Ол кезиуде адамны гормонлары артыгъы бла къураладыла – адам къуруда сюйюп турургъа неда кесин сюйдюрюрге итинеди.

Сюймекликни физиология мурдору – гормонладыла. Кюнню аслам санда таякълары къууанчны гормонларын кёп санда чыгъарадыла. Къан тамырлада жаз башы суучукъла саркъсала, гормонла, сюйселе-сюймеселе да, бир бирге эс бурадыла.

Жылыу келгенден сора уа, адамла къыш кийимлерин тешедиле. Биз тиширыуланы ариулукъларын кёребиз, алагъа кёз къаратабыз, ала уа – бизге. Эм ахырында уа кюнню жылыуу бизде тестостеронну иги да элпек этеди.

Сансыз кёз къарам, женгил атламла, сёлешген заманда бир адам атны терк-терк айтыу, хар кюнден жангы причёсканы этиу эм кийимлени алышындырыу, къужур ишлени этиу… Бу тюрлю ишледен чыкъгъан диагноз ангылашыныулуду: сюймекликден ауругъан саусузсуз. Ол ауруу башхалагъа бек тынч жугъарыкъды!

Коллективде бир бирин сюйген эки жаш адам бар эселе, алагъа дагъыда башхала къошуллукъларын сакълагъыз. Тинтиуле кёргюзтгенлерича, адамла бир коллективде эрттеден бери тура эселе, ол адамланы мыйыларында энергияны алышыныуу да бирге ушап къалады.  Ала кеслерини болумларын-сюймеклик жаны бла да,  халларын тёгереклеринде адамлагъа  жукъдурадыла.

Быллай термин барды – «психологическое заражение местности». Кёп адамны жангыз адамдан эсе, тынч гипноз этерге онг нек болады? Кёп адамны ичинде гипнозгъа хорлатхан бир адам бар эсе, ол бирсилени да кесини ызындан тизип къояды. Алайды да, коллектив къаллай бир уллу эсе, сюймеклик аурууну жукъдургъан аллай бир тынчды».

Былайда башха соруу чыгъады: жаз башы тауусулады, сюймеклик да - аны бла биргеми?  Анга да берейим жууап.Сюймеклик хар заманда да жаз бла бирге кетмейди, бир кесек селейсе да.  Сюймекликни бек къаты кезиуюнде адамны чархында окситоцин деген гормон  чыгъады. Ол кезиуде тёгерекдегилени ариулукълары сюймеклиги болгъан адамны эсин кеслерине бурмайдыла. Алимле айтханларыча, окситоцин, бек аздан, 17 айны ишлейди, бир-бир адамлада уа - жаланда бир айны ичинде. Ма ол кезиуде  жаш бла къыз сюймекликни тенгизиндедиле. Алай ол заманда ала жашау планларын къураргъа борчлудула. Ол планла сол полушариягъа тюшюп къалыргъа  тийишлидиле. Алай болса, сюймеклик сууугъандан сора окъуна, эки адам бир бирлерине бек къаты байланышырыкъдыла. Башхача айтханда, гюлле жемишлеге айланадыла.

Сюймеклик тауусулгъаны ючюн а, биз кесибизни терслерге керекбиз. Алай сюймекликни сиз невротикалы байламлыкъ бла ажашдырмагъыз. Аны кезиуюнде жангызлыкъдан къоркъуу адамланы кеслери сюймеген бла бирге турурча этеди. Андан эсе, сиз андан айырылыргъа эм чынтты сюйген адамыгъызны табаргъа керексиз.

Аллай адамны тапмай эсегиз а, билигиз - хар затны да заман тап этерикди. Онг полушарие бек къозгъалгъанлай, ёмюрден ахыргъа дери ишлеяллыкъ тюйюлдю. Алайды да ауруудан къутулур заман жетмей къаллыкъ тюйюлдю.