«Айдеш оюн»

Бизде анга дагъыда «Къандес оюн» деп да айтхандыла. Малкъарлыла болмагъан жерде сейир оюнла къураргъа не заманда да уста болгъандыла. Къандес оюн да аладан бириди. Тауукъну этин ашай туруп, кёкюрегиндеги айыры сюекчикни алып, экеулен эки жанына тартадыла. Хар ким да уллуракъ жаны кесинде къалырча сындырыргъа кюрешеди. Сыннгандан сора: «Юсюнгде къалсын, эсиме салсын!» - деп, сюек кесекчиклени бир бирлерине атадыла.

Малкъарлыла оюнну тауукъ этни ашамай да ойнайдыла. Алай, бош кетип бара, бир бирлерине: «Кел, къандес ойнайыкъ», -деп, ойнап башлайдыла.  Бир чёпню алып, экиси къоллары бла тутуп, юзюп, атадыла да, оюн башланады. Ол такъыйкъадан башлап анга къатышханла унутмагъанлай бир бирлерин алдаргъа кюрешедиле. Бир затны къолда тута барып неда ол сейирсинирча бир зат кёргюзтюп, къалай да болсун, бир тюрлю бир зат бла алдыргъа ашыгъадыла. «Ма, муну санга биреу жибергенди», - деп, атын да айтып, къолундагъы тутхан затын ол ойнагъан адамына тутдурады.  Неда: «Мачы, муну былай тута тур, бусагъат къайтама», - дейди. Ол заманда ол затны берген: «Къандесим ючюн!» - алгъан а алгъаракъ: «Къандесим!» - десе, оюн бошалмагъанлай къалады эм андан ары созулады. Алай, биреу айтып, экинчиси уа унутуп къойса, ол алданнганнга саналып къытдырады. Ала алгъадан этген тауусумгъа кёре, хорлатхан къой сояргъа неда башха зат берип, къытханны къууандырыргъа керек болады. Сыйгъа, сыйлаугъа уа оюнну башланнганын билгенле барысы да чакъырыладыла. Къандес ойнап, атларын, кюмюш къамаларын, тонларын да къытдырып да болгъандыла. Бир къытдыргъан къуруда ойнаучу болады. Ойнагъанла сёзлеринде турургъа борчлудула. Башха тюрлю болур амалы да жокъ эди аны. Нек дегенде сёзюнде турмагъанны таулула адамгъа да санамагъандыла. Аны ючюн а къандес деген сёзню кючю бек уллу болгъанды. Айдешни юйде, уллу жыйынлада, тойлада, жолоучулукъда да ойнайдыла.

Мени да эсимдеди, тауукъдан этилген азыкъ ашалгъан кезиуде къандес ойнарча кёкюрекни ол сюегин ашыгъып сакълаучубуз. Сора, не да этип, сени бла ойнагъанны къолуна бир зат тутдурургъа ашыгъыучубуз. Алдаялсагъ а – насыплы болуучубуз.

Басмагъа Къасымланы Аминат хазырлагъанды.
Поделиться: