Право жарыкъландырыу – жашауну игилендириуню амалы

Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасыны Жамауат къоркъуусузлукъ, законлукъну сакълау эм Жамауат къараучу комиссия бла байламлыкъла жюрютюу жаны бла комиссиясыны жыйылыууна республиканы прокуратурасыны, КъМР-де Адамланы эркинликлери жаны бла бла уполномоченныйни, КъМР-де Сабийлени эркинликлери жаны бла уполномоченныйни, Адвокат палатаны, жамауат биригиулени, палатада Жаш тёлю советни келечилери къатышхандыла. Анда сёз адамланы право жаны бла билимлерин ёсдюрюуню юсюнден баргъанды.

Россейде бла Къабарты-Малкъарда адамланы эркинликлери Конституцияда, законлада бла норматив актлада бегитилипдиле. Конституцияны 2-чи статьясына тийишлиликде, инсанны эркинликлери баш байлыкъгъа саналадыла, аланы сакълау эм къоруулау къыралны эм магъаналы борчларындан бириди. Хар адам да жашаргъа, азат болургъа, зорлукъдан сакъланыргъа, сюйгенича сагъыш этерге, дин тутаргъа эркинди.

Анга кёре жыйылгъанла жамауат властьны бир системасына  кирген органланы ишлерин, адамланы социал кереклерин жалчытыуну, аланы жашау журтлагъа, саулукъларын сакълаугъа, сабийлеге къараугъа эркинликлери къалай сакъланнганын сюзгендиле, аслам эс энчи аскер операцияны кезиуюнде адамланы эркинликлерин къоруулаугъа бёлгендиле. Эркинликлери бузулгъанла право сакълаучу органлагъа тарыгъыу жиберирге боллукъдула. Федерал законодательствону толтуруугъа къарагъан прокурор Азарина Альборова айтханыча, алагъа гражданла кёбюсюнде жашау журт-коммунал жумушланы качествосуна ыразы болмагъанлай жазыучудула. Кёп проблема тепдирилмеген мюлкню иеликге алыу, аны бла байламлы сатыу-алыу эм башха ишлени бардырыуда низамны билмеуден чыгъады. Аны ючюн информация-жарыкъландырыу ишни тири бардырыргъа керекди, дейди ол. Бу оюмну Россейни юристлерини ассоциациясыны регион бёлюмюню советини башчысы Эмма Казгериева бла КъМР-ни Адвокат палатасыны келечиси Анзор Пшиготижев тюзге санагъандыла.

Чертилгенича, бюгюнлюкде адамланы эркинликлерин къоруулау кючлене барады, къырал аланы сакъларча къошакъ мадарла этеди. КъМР-де адамланы эркинликлери жаны бла уполномоченныйни аппаратыны келечиси Анзор Тлепшев билдиргенича, 2023 жылда алагъа гражданладан 511 письмо келгенди. Уполномоченный инсанланы энчи жарсыуларына, политика, экономика, социал эм маданият жаны бла тарыгъыуларына къараргъа боллукъду. Быйыл ДНР-дан, ЛНР-дан, Херсон эм Запорожье областьладан къачхынчыланы республикада сыйындырыр, алагъа жашар жерле табыу оператив штабха да себеплик этилгенди: «Уруш бла байламлыды жашагъан жерлеринден кетерге тюшген адамлагъа юридический болушлукъ этиуню кюню» акцияны чегинде алагъа жарыкъландырыу мероприятияла да къуралгъандыла. Андан тышында, алагъа мюлк жаны бла да болушханбыз, деп къошханды ол.

Сабийлени эркинликлери жаны бла уполномоченныйны аппараты да ишин тири бардырады, ала сабий учреждениялада халны дайым эсепде тутадыла, МВД-ны, МЧС-ни бёлюмлери, Юристлени ассоциациясы, социал жумушланы тамамлагъан коммерциялы болмагъан организацияла бла бирге сабийлеге право жаны бла билим бередиле.

Жыйылыуну эсеплерин чыгъара, комиссияны башчысы Хачим Машуков саулай жамауатда тынчлыкъны сакълауда инсанланы эркинликлерин бузмау, аланы право билимлерин ёсдюрюу, алай бла жашауларыны качествосун игилендириу уллу магъананы тутханын белгилегенди. Ахырында сейирлери болгъан ведомстволагъа бла органлагъа эсгертиуле жарашдырылгъандыла.