Саламлашыуну да кесини энчи магъанасы барды

Саламлашыу адам улуну жашауунда магъаналы жерни алып келеди. Бурун заманлада къол тутуп саламлашыу мени сауутум жокъду, санга хата жетдирлик тюйюлме, деген магъананы тутханды. Жерни къайсы кесигинде да аны магъанасы бир эди. Салам бериу бизни халкъда къалай ётгенини юсюнден а бизге штатда болмагъан корреспондентибиз Мызыланы Мажир хапарлайды.

Хар миллетни да кесини саламлашыу адетлери  болгъандыла эм бардыла. Сёз ючюн бизни халкъда тамата бла саламлаша туруп, аны къолун эки къол  бла тутхандыла, анга сый бере. Бек алгъа къолун гитче узатады. Кёп миллетледе бир къолну узатыу хурмет этмегенни белгисиди. Айтханымча, хар кимни да адетлери башхаракъдыла. Иранлыла,  къол тутхандан сора, онг къолларын жюреклерине саладыла. Японлула башларын энишге ийип саламлашадыла.

Алайды да, хар миллетде да саламлашыу бек уллу магъананы тутады, башха тюрлюрек болса да. Бизде уа къалай болгъанды алгъын заманда саламлашыу, бусагъатда уа къалайды? Аны толу ачыкълагъанды кесини «Ёзден адет» деген китабында алимибиз Журтубайланы Махти. Юйде къонакъ алгъанда, жолда тюбегенде салам бериуню, иш эте тургъанда  адам бла саламлашыуну, дагъыда аны кибик кёп  адетлени бла тёрелени юслеринден айтылады бу китапда.

Мен билирге, ачыкъларгъа сюйген а шёндюгю заманда тиширыуларыбызда: «Салам алейкум», - деп саламлашыу къайдан жайылгъанды. Алгъын заманда бизни  тиширыулада бу тюрлю  саламлашыу жюрюгенди  деп билмейме. Аны юсюнден анабыздан да соргъанма. Ол айтханнга кёре, аллай саламлашыу бизни тиширыулагъа тёрели болмагъанды, жаланда эр кишиле саламлашхандыла алай. Арт 10-15 жылда сингнгенди ол бизни жашауубузгъа. Анабыз айтхан эм  Журтубайланы Махтини китабында жазылгъан затла толусунлай келишедиле.

Хау, быллай тюрлю саламлашыу дин бла келгенди бизге арап къыралладан. Аны магъанасы «Сизге мамырлыкъ, игилик!» деп кёчюрюлгенин барыбыз да билебиз. Битеулю саламлашыу деп айтыргъа да боллукъду анга. Алай, мен ангылагъаннга кёре, ол бизни миллетни тиширыуларына тёрели тюйюлдю. Кесибизча: «Кюн ашхы болсун!» - дегенни магъанасы да игилик тежеудю. Сора андан не къачар кереклиси барды? Миллет энчилигибизни сакълауда быллай шартланы магъаналары уллуду, деп акъылым алайды. Биз, аз санлы халкъ, уллуланы ичлеринде жутулуп къалмаз ючюн, кеси адет -тёрелерибизни сакълай билирге керекбиз. Тилибизде, халкъыбызда ата-бабаладан келген затланы унутмай, учуз этмей, миллетибизни тамбласыны юсюнден сагъыш этсек, иги болур.

Поделиться: