Репетиторла: хайырындан хатасы оза болурму?

Не заманда да школлада иги, аман окъугъанла да болгъандыла. Совет жыллада къарыусузлагъа болушуучу эдиле. Алай бусагъатда кёпле сабийлерин репетиторлагъа жюрютедиле. Ол игимиди, аманмыды? Аны юсюнден Нальчик шахардан орус тилден бла литературадан устаз Чочайланы Аслижан айтханды:

- Бусагъатда хар экинчи сабий репетиторгъа жюрюйдю. Иги окъугъанла, бирсиле да ЕГЭ-ни кеслери къарыулары бла берирге базынмайдыла. Тинтиулеге кёре, москвачыланы алтмыш алты проценти школчуланы къошакъ дерслери болмагъанлай экзаменлени бералмазлыкъларына ишексиздиле.  Къабарты-Малкъарны шахарларында, эллеринде да школчула репетиторлагъа жюрюйдюле. Алай сынау кёргюзтгенди: сабий эсин жыйып, Интернет бла хайырланып, окъуп башласа, бек бийик балла алады ЕГЭ- де.

Социологла бардыргъан тинтиуле кёргюзтедиле: битеу дунияда жаланда бир жылны ичинде школчуланы ата-аналары репетиторлагъа бла курслагъа 100 000 000 000 доллар къоратадыла. Аны ючюн а ЕГЭ-де балла алай бийик болмайдыла.

Экспертле, юч мингден артыкъ россейли школчуланы эм ата-аналаны араларында соруу бардырып, борчлу халда экзамен берилген математиканы бла орус тилни ЕГЭ-лерине репетиторла къалай болушалгъанларына къарагъандыла. Репетиторла бла эм курслада берилген дерследен сора да, устазланы сынамларына, классны профилине, саулай классны сабийлерини белгилерине, математикадан эм орус тилден школдагъы факультативлеге къатышыугъа да къаралгъанды. Битеу да санаула этилгенлеринден сора, окъуучуланы жарымы чакълы бири жаланда школ билимге ышанып къалмагъанлары ачыкъланнганды. Алай не репетиторла, не хазырлау курсла ЕГЭ-ни балларына уллу болушлукъ этмейдиле, аланы себепликлери асыры гитчеден, аны статистика жаны бла чурумчукъгъа санап къоярча окъунады.

Быллай дерсле алайсыз да иги окъугъан сабийлеге файдалыдыла. Ол да репетиторла бла угъай, хазырлау курслада билим алса (ала вузлада ачыладыла). Бу тюрлю окъуугъа берилиу ЕГЭ-де кёрюмдюню кёбюсюнде бир-эки баллгъа бийигирек этеди. Хау, хар процент саналгъан даражалы вузлада ол къошакъ балла да артыкъ болмайдыла.  Алай сабийигиз башха университетге кирир умутлу эсе, билим алыуну бу тюрлюсюне ахчагъызны жоярдан алгъа иги сагъыш этигиз.

Тыш къыраллада да болум алайды: энчи тутхан репетиторладан магъана хазна чыкъмайды. Сабий тенглеринден бек артха къалса, бир къысха заманнга репетиторгъа жиберирге болады. Алай сабийни кеси окъурча, кёллендирирге керекди.

 Репетиторланы болгъаны билим бериуде социал жаны бла да тенгсизликди, кимни ахчасы кёбюрек эсе да, ол тынгылы, терен билим алады.  Ол а жамауат арасында ыразы болмаулукъну къозгъайды.

 Алайды да, репетиторлагъа бла курслагъа юйренчек болуп, алагъа угъай деялмай эсегиз, сынамлы, рекомендациялары бла устазланы табаргъа кюрешигиз.  Алай болса, ким биледи, магъана да чыгъар. Андан да табы уа - школда иги окъугъуз.

Бир-бирде атала-анала ахырысы бла да не тынгылы билимлери, не сынамлары болмагъан репетиторлагъа дуния бла бир ахча тёлейдиле. Андан эсе, алгъа соругъуз, бизни республика алай уллу тюйюлдю, ким неге юйретгени, кимни сохталары ЕГЭ- де не балла алгъанлары белгилиди. Жаланда хар затны толусунлай, шарт билгенигизден сора репетиторну алай сайлагъыз. Жарсыугъа, аланы араларында да алдаргъа сюйгенле боладыла.

Къабарты-Малкъарда жыл сайын бек бийик балла алгъанланы араларында репетиторлагъа жюрюмегенле бардыла. Дагъыда бир затха эсигизни бурургъа сюеме: школда репетиторгъа юйреннген, артда да кеси аллына окъуялмай къыйналады. Биринчи классдан башлап сабий кеси этсе дерслерин, ол иги боллукъду.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: