Газетни тарых шартлары

Малкъар тилде чыкъгъан газетибизни тарыхы байды. 1958 жылда изданияны редколлегиясы Басманы кюнюне жоралап къабыргъа газетни да чыгъаргъанды. Аны архивде табып, байрам кюнюбюзде басмаларгъа тийишли кёребиз.  

Анда ана тилде зарфха урулгъан,13 жылны термилип сакълагъан газетибизни биринчи жарашдыргъанланы - баш редактор Кациланы Хабуну, аны орунбасары Малкъондуланы Хамитни, корреспондентле Зокаланы Зейтунну, Тёппеланы Сосланны, Отарланы Исмайылны, Къудайланы Хасанны, Токумаланы Жагъафарны эм Ахматланы Пашаны къолдан чам халда ишленнген суратларыны тюплеринде урунуу жетишимлерини, адеп-   къылыкъларыны, мажарыулукъларыны, фахмуларыны юслеринден жютю къалам бла жазылгъанды, кемчиликлери кёзлерине тутулгъанды. Сёз ючюн, Хабугъа быллай багъа бичилгенди: «Ышарса, сюйдюмлю болады. Ышаргъан а ахшы газет чыкъса этеди». Малкъонду улуна да кёл басарча сёзле табылгъандыла: «Хамит этер ишин биледи». Зока улуна айтылгъан чам сёзлеге да ышармай къояллыкъ тюйюлсе: «Зейтун тохтаусуз жазады. Анга сёз тапхан къыйын тюйюлдю, ол сёз къапчыкъды...». Къабыргъа газетде ол тюрлю масхара халда журналистлени ишлерине, билимлерине, хунерлерине, къыйынларына багъа бичилгенди. Аны ючюн кишини кёлюне тиймегенди. Бир бирни багъалау, бир бири сёзюне тынгылау тёре эди уллугъа, гитчеге да.

Къабыргъа газетде юч тынгылы материал басмаланнгандыла: «Бизни баш борчубуз», «Ариу халли болайыкъ», «Корректорланы юслеринден». Не сейир, арада ненча жыл озгъан эсе да, алада айтылгъан борчла, саналгъан кемчиликле бюгюн бизни ишибизде да тюбейдиле.

Редколлегияны ал статьясында быллай сёзлени окъуйбуз: «...Биз газетде бир затны чайнап тургъан, бир кепге урулуп жазылгъан материалла болмазлары ючюн, къаты кюреширге керекбиз. Сейир темала табаргъа (ала уа жашауда бек кёпдюле), аланы ариу, шатык тил бла жазаргъа заман болгъанды.

Сёз ючюн, культура бёлюм маданият, адабият темаланы терен ачыкълагъан бла бирге чам, лакъырда, масхара хапарлагъа эс бурса, газет окъуучуну ыразы этериги хакъды. Бу ишге жазыучуларыбыз да кеслерини юлюшлерин къошарла деп ышанабыз...».

Бу шартла тюз 1958 жылда «Коммунизмге жол» газетде айтылгъаныча бир жокъ эселе да, бюгюнлюкде да жашау излеген кертиликде, даражада жазылмагъан статьяла, корреспонденцияла, очеркле, отчётла, заметкала тюбейдиле. «Аладан къутулууну баш мадарларындан бирлери - кабинетледе олтуруп турмагъанлай, эллеге, шахарлагъа барып, жамауат бла байламлыкъланы кючлерге, уруннганланы жашау, урунуу болумларына эс бурургъа, мюлк жюрютюуде сынаулары болгъанланы сёзлерин, оюмларын газет окъуучулагъа жетдирирге керекди. Былайда ала бла келишиулюк болур, аланы оюмларын, тилеклерин билир ючюн, конференцияла, «тёгерек столла» бардырыуну магъанасы уллуду.

Арт кезиуде ол жанына хазна эс бурулмайды. Газетни кючю уа аны жамауат бла байламлыгъына кёре болгъанын унутургъа керек тюйюлдю деп, айтылгъанды ол статьяда.

Энди уа Зокаланы Зейтунну «Ариу халли болайыкъ» деген корреспонденциясыны юсюнден бир-эки сёз айтыуну тийишли кёреме. Автор кесини журналист тенглерине быллай ышанланы аманат этеди: «Адамны бютюнда тийишли кёргюзтген неди десегиз, ол ариу халли, тап къылыкълы болса, уллугъа, гитчеге да адетдеча сёлеше билсе, аны намысы ол заманда кётюрюледи, биргесине ишлегенледен ыспас алады. Бизни редакцияда аллай хурметли, адепли адамла кёпдюле. Ала саулай коллективге аламат юлгю кёргюзтедиле, ишибиз алгъа барырына себеплик этедиле...».

Журналистлерибизни бюгюннгю тёлюсю ол заманда коллегаларыны бир бирине этген хурметден, бир бирине берген намысдан юлгю алсала, иш кёллюлюклери, ачыкъ, керти сёзлери бла бир бирине таянчакъ болсала, газетибизде окъуучуларыбызны ыразы этерча материалла кёп боллукъдула. Ол а, айхай да, миллетибизни сыры кётюрюлюрюне себеплик этерикди. Биз харкюнлюк ишибизде ол затны эсде тутаргъа, кесибизни адамлыкъ даражабызгъа, профессионал усталыгъыбызгъа сакъ болургъа борчлубуз.

Поделиться: