«Мыдых болуп тургъандан эсе, жаннган игиди»

Элбрус райондан Геккиланы Таукъан ауур атлетикада жетишимлери бла белгилиди. Профессионал халда кюрешиу адамдан кюч-къарыу, чыныгъыу, уллу тёзюмлюлюк бла итиниулюк излейди. Таукъанны жашау жолу уа анга юлгюдю.

- Мен сабийлигимде къарыусузуракъ болгъанма, бийик кёрюмдюлеге артыкъ уллу ышанырча тюйюл эдим. Алгъа каратеге, тренажёр залгъа жюрюгенме. Бир кере уа ауур атлетикадан тренер Маккаланы Махти Хасанович кесими спортну бу тюрлюсюнде сынаргъа чакъырады. Мен да угъай демейме, ол кезиуде он жылым толгъан эди. Атам бла анам бу сайлауума ыразы болмагъандыла, ёсерик тюйюлсе, ачырса деп жарсыгъандыла. Талай заманны жараугъа жашырын жюрюгенме. Билгенлей урушхандыла, артда къойгъандыла. Эришиулеге барып, саугъала алып башлагъанымдан сора, ыразылыкъларын бергендиле, - деп эсгереди ушакъ нёгерибиз.

Жетишимли болаллыгъын а Таукъан Россейни жаш тёлю биринчилигинде кюмюш майдалны къытханындан сора, алай ол а ючюнчю кереден болгъанды, ангылагъанды. Алгъа республикалы эришиуледе къытханды, къырал даражалы биринчи турниринде уа 25-чи жерде къалгъан эди. Анда къарыуун сынап, андан сора стартлада алгъа тёртюнчю, ызы бла уа экинчи жерлеге чыкъгъанды. Алай бла ауур атлетика бютюн кёл салып кюреширге кёлленнгенди. Сора, уллу шахарлагъа барып, даражалы эришиулени татыуларын сезиу да сейир кёрюннгенди. 

Керти да уллу жетишими уа 14 жылында келгенди, ол кезиуде,  къыралны биринчилигинде хорлагъанындан тышында, Россейни спортуну устасыны нормативин да толтургъан эди. Анда тренери Маккаланы Махтини къыйыны уллуду, анга гёжеф ыразылыгъын дайым билдиреди. Ол Гекки улуну техника, тактика жаны бла юйретгенинден, къарыу алыргъа болушханындан тышында, спорт жашауунда саулай да: «Сени къолунгдан келликди», - деп кёл этдиргенлей, болушханлай тургъанды.

Таулан да аны ышаныуун алдамагъанды, аны ючюн кесин аямагъанлай да кюрешгенди. 2002 жылда, Россейни биринчилигинде кезиулю хорламындан сора, Францияда Европаны биринчилигине къатышырча жыйымдыкъ командагъа алгъандыла. Анда  экинчи жерге чыкъгъанды. 2006 жылда да къырал эришиуде хорлап, дуния даражалы турнирге барыргъа онгу бар эди, штанганы тартып кётюрюуде башха гёжефлени 137 килограммгъа озгъанды. Аллай ауурлулукъну ол кере биринчи кере кётюргенди, тренери бла анга дагъыда юч килограммны къошаргъа келишгендиле. Аны да алыргъа хазыр эди, алай техника жаны бла халат жиберип, къолуна чып тюшюргенди.

Алай бла дунияны биринчилигие къатышыргъа мураты ууалгъанды, аны бла да къалмай, талай заманнга жыйымдыкъ командадан чыгъаргъа тюшгенди. Кёпге созулгъан реабилитациядан сора кезиулю эришиулеге юйде хазырланнганды. Атасы бла анасы ол кезиуде бек болушхандыла. Атасыны: «Мыдых болуп тургъандан эсе, жаннган игиди», - деген сёзлери жангыдан кюч бергенча болгъандыла. Анасы да, хазырланыу тап ётерча, битеу онгла къурагъанды. Ол барысы да спортчугъа жангыдан тизмеге сюелирге болушханды. Аны ючюн атасына бла анасына хар заманда, не тюрлю болумлада да жанында болгъанлары ючюн жюрек ыразылыгъын билдиреди.

- Жылдан асламны атлетикадан кенгде турургъа тюшгенди, - деп хапарлайды Таукъан. - Андан сора аз-аздан жарау этип, эришиулеге къатышып башлагъанма. Хау, саугъа жерлеге чыкъмагъан эсем да, жангыдан сынам жыйгъанма. Къарыу алгъандан сора, абадан жыл сан къауумда артыкъ кёп эришмеген эсем да, Владикавказда Россейни кубогунда «кюмюшню» алгъанма. Алай бла алыкъа хар не тас болмагъанын ангылагъанма. Энди эм башы – чыпны хатасы бла дистанциядан чыкъмазгъа эди. 2009 жылда Россейни Нальчикде ётген чемпионатында экинчи болгъанма. Биринчи жерни алгъан гёжефден жангыз бир килограммгъа азны кётюрген эдим. Андан сора экинчи жылны юйюр къурар мурат бла бираз заманнга спортну къойгъанма. 2011 жылда, иги да къарыу алып, къыралны Пензада чемпионатында сынашханма, андан ючюнчю жер бла къайтханма. Ызы бла Санкт-Петербургда Россейни кубогунда, 69 килограммгъа дери ауурлукъ къауумда эрише, битеу да 315 килограммны кётюрюп хорлагъанма, алай бла энчи рекордуму да жангыртханма эм спортну халкъла аралы устасыны нормативин да толтургъанма. Бу жетишимни жашым Къапланнга атагъанма.

Ол кезиуде умуту Россейни Олимпиаданы аллында чемпионатында хорларгъа эди. Алай анга хазырланнган чакъда аркъасы къыйнап башлайды. Ол бютюн аманнга кетмезча, эришиулени къояргъа тюшгенди. Махти Хасанович да ол халда чемпионатха барырын дурус кёрмейди. «Ичимден ангылай эдим – жангыдан къоркъуу салыргъа керек тюйюлдю. Алай кесиме, башхалагъа да бу чурумдан атлаяллыгъыма, ол къадар хазырланыу зырафына кетмегенине женгдирирге сюе эдим. Штанганы тюртюп алыуда аз ауурлукъдан башлагъанма. 305 килограмм алып, доммакъ призёр болгъанма, алай ол мен излеген эсеп тюйюл эди», - дейди ол.

2012 жылда атлет Россейни чемпионатында ючюнчю жерге чыкъгъанды. Жарсыугъа, аркъа сюегине ауур чып тюшюп, спорт бла, бютюнда уа профессионал халда, андан ары кюреширге онг къалмагъанды. Алай бла 24 жылында штанганы кётюрюуню къоюп, сабийлени юйретип башлагъанды. Тюрлю-тюрлю эришиуледе арбитрни къуллугъун толтургъанды. Элбрус районну Олимпиада резервли спорт школунда 9 жылны тренер болуп ишлегенди, артда уа башха иш бла кюрешип башлагъанды. Къабарты-Малкъар къырал аграр университетде предприятияланы механизациялау эм энергия бла жалчытыу жаны бла билим алгъанды, талай заманны къурулуш компанияда баш инженерни къуллугъунда уруннганды. Бюгюнлюкде автомобильлеге ремонт этеди, бу жаны бла не къыйын ишлени да тамамлайды. Алгъадача, жолоучулукълагъа алай кёп чыкъмайды, аслам заманны туугъан жеринде юйюрю бла ётдюрюрге итинеди.