Чай огъесе кофе?

Адамла бек сюйген затладан биридиле была экиси да. Кёбюсюнде ол алада кофеин болгъаны бла байламлыды. Ол а адамны санын, чархын тирилтген затды. Саулукъгъа хайыры уа болурму аны?

Кофеини къайсындады кёп?

Чайны бла кофени ичинде ол аланы сортларына, къайда эмда къалай ёсгенлерине, жарашдырылгъанларына кёре болады. Эки тенг чай эм кофе ичсегиз, экинчисинде кофеини эки кереге аслам болургъа боллукъду. Адамгъа аны заран салмазлыкъ мардасы бир кюннге 400 миллиграммды, дейдиле специалистле. Тиширыулагъа ол юч жюз миллиграммдан озмаса иги боллукъду. Бир чашка (240 мл) кофеде 95 миллиграмм кофеини барды. Къара чайда уа – 47 миллиграмм.

Кофеин адамны эсли, тири этеди, къарыу береди, мыйыны да иги ишлетеди. Ол арыгъыракъ этерге, инсулиннге уа сезимни кётюрюрге боллукъду деген аллай оюмла да бардыла. Дагъыда бауурну сакълайды, Альцгеймер ауруудан, деменциядан да къоруулайды, дедиле. Алай ол не жаны бла да игиди, бир тюрлю хатасы жокъду деп айтыргъа да жарамаз.

Андан сора уа не затлары барды?

Чай, кофе да антиоксидантладан байдыла, бегирекда полифенол деген затладан. Биринчилери эркин радикалладан къоруулайдыла, бир-бир ауруула къозгъалмазча этедиле. Чайда теафлавинле, теарубигинле эм катехинле бардыла, кофе уа флавоноидледен бла хлороген кислотадан (CGA) байды. Алимлени тергеулерине кёре биринчилери ёпкеледе эмда чегиледе рак къозгъалмазча этедиле. Кофени уа аш орунда бла бауурда аллай клеткаланы ёсюуюн тыярча аллай кючю барды.

Жюрекге бла тамырлагъа хайырлы

Чай эмда кофе полифенолладан байдыла. Ол затла уа жюрек-тамыр ауруула къозгъалмазгъа болушадыла, жюрекни саулугъуна кёп жаны бла себеплик этедиле. Полифенолла къанны басымын селейтирге боллукъдула, рак клеткалагъа жангы тамырла ёсмезча этедиле, инсультдан да сакълайдыла. Алимле он жылны ичинде тинтиуле бардыргъандыла. Алагъа къатышхан 75 минг адам кюн сайын тёрт неда андан аслам кружка чай ичип тургъандыла. Аланы ичлеринде инсультха келтирирге боллукъ къоркъуу 21 процентге азайгъаны тохташдырылгъанды. Кофе бла байламлы тинтиу а 23 процент кёргюзтгенди.

Тири этедиле

Ала экилери да адамны тири этедиле. Кофе ичгенден сора, андагъы кофеинни 99 проценти 45 минутну ичинде татыйды, бек кёбю уа къанда онбеш минут озгъандан сора эсленеди. Ызы бла ол аденозин деген затны тыйып, дофаминни асламыракъ этеди. Аны ючюн кёпле жайыгъыр ючюн кофени сайлайдыла.

Чайда уа кофеини азыракъды. Алай L-теанин деген заты уа къайда кёпдю. Ол адамны мыйысын бек тирилтген антиоксидантха саналады, дагъыда санларын шошайтады, жукъугъа тартмай тынчайтады.

Субай болургъа сюйгенлеге

Кофеин калорияланы 3-13 процентге кёп кюйдюрюрге себеплик этеди. Аны ол кючю аш ашагъандан сора юч сагъатны ичинде сакъланады. Бир кюнню ичинде уа 150 калорияны кетерирге боллукъду. Кофеде болгъан хлороген кислота жау клеткаланы чыкъмазча этеди. Чайда болгъан хайырлы затла да арыкъ болургъа болушадыла. Сёз ючюн, тиофлавин деген затны аллай кючю барды. Къара чай къанда липидлени ёлчемин азайтады. Алай тийишли тинтиулени алимле жаланда жаныуарланы юслеринде бардыргъандыла.

Кофени мардасындан оздурургъа жарамайды. Ол жукъуну бузаргъа, сагъайтып турургъа, жюрекни терк ишлетирге, къанны басымын да кётюрюрге боллукъду. Бирле анга тюзелип, юйренчек болуп да къаладыла.

Алай бла чайны, кофени да кючлери бирчады дерге боллукъду. Къайсысын жаратсагъыз да, аны ичерге эркинсиз.