Туризмни айнытыргъа билимли адамла керекдиле

Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасында регионда туризм къалай айныгъанын сюзгендиле. Жыйылыугъа курортла эм туризм министрни орунбасары Шауаланы Ислам, «Кавказ.РФ» обществону генеральный директоруну орунбасары Беккаланы Хыйса, Элбрус районну администрациясыны башчысыны орунбасары Марат Салихов, «Бызынгы» альпинист лагерьни директору Аналаны Алий къатышхандыла.

Адамланы солуулары къалай къуралгъаныны, туризмни бла альпинизмни болумуну юсюнден ары дери бардырылгъан жыйылыуунда палатаны Совети бу жаны бла къырал программаны баш борчу туристлени санын 2025 жылгъа 1,3 миллионнга дери ёсдюрюрге, аны ючюн а солуу инфраструктураны жангыртыргъа керекди деген оюмгъа келген эди.  

Бюгюнлюкде Къабарты-Малкъарда 263 турист-рекреация эм санатор-курорт комплекс бардыла, ол санда 240 къонакъ юй, туризмде битеу да 4,8 минг инсан ишлейдиле. Курортла эм туризм министерствону эсеплерине кёре, 2023 жылны биринчи юч айында 2849 миллионнга жумуш тамамланылгъанды. Бюгюнлюкде бизде бир кереге 17,5 минг турист солуп кеталлыкъдыла. Быйылны биринчи жарымында 318,8 минг адам келгендиле, ол а былтырны аллай кезиую бла тенглешдиргенде, 19,8 процентге кёпдю. Регионну юсюнден жамауатха билдирир мурат бла ведомство беш халкъла аралы кёрмючге къатышханды. ТАСС информагентствону майданында пресс-конференция халда субъектни къыш эм жай солууну къурауда онгларыны юсюнден айтылгъанды.

«Къабарты-Малкъарны юч ауузу бла деменгили Минги тау» деген жолоучулукъ Миллет турист маршрутланы федерал тизмесине кийирилгенди. Республика «Жемчужина Кавказа» темир жол проектге къатышханды, аны чегинде 4 мингден аслам турист Элбрусда болгъандыла. Регионну курортла эм туризм тарыхына жораланып, «Къабарты-Малкъар: табийгъат курорт, битеуроссей здравница, турист Мекка» деген китап эки томда басмаланнганды. Жолоучулукълагъа аталгъан юч бериу алыннганды, «КуНаК-2022» бериуде уа милет ашарыкъларыбыз кёргюзтюлгендиле. Регионну юсюнден «Сюеме сени, Къабарты-Малкъар» видеоролик «Диво Евразии» конкурсда саугъа жерге чыкъгъанды.

Уллу магъананы халкъла аралы «МИТТ 2023», «Жай – 2023» кёрмючлеге, халкъ усталыкъланы «Кавказны накъут-налмасы» ярмарка къатышыу тутханды. Минги тауда Ата журтну къоруулаучуну, Поэзияны, Къар гинжилени кюнлери белгиленнгендиле, Альпинизм, къаялагъа ёрлеу эм спорт туризмден федерация эм «Бийиклеге» клуб бла бирге эки турист жолоучулукъ къуралгъандыла. Москваны внедорожникледе жолоучулукъланы сюйгенлени «Квадроостров» биригиулери эм Орус география обществону «Альтаир» клубу бла байламлыкъда эки экспедиция ётдюрюлгенди. Курортла эм туризм министерство битеу ауузланы байлагъан «Таулу Къабарты-Малкъар» маршрутну жарашдыргъанды, ол туристлени кёллерине да жетгенди, кеси да СКФО-ну битеу субъектлери бла ётген «Уллу Кавказ» регионла аралы маршрутну кесеги болгъанды.

Инфраструктураны айнытыуну юсюнден айтханда, «Кавказ.РФ» общество былтыр 800 машинаны сыйындырырча жерни ишлегенди, Азау таланы арасын айбатландыргъанды. Социал туризмге да уллу эс бёлюнеди: ёксюз, ата-анасы къарамай къойгъан эм акъылбалыкъ болмагъанланы комиссиясында эсепде болгъан 232 сабийге республиканы ариу жерлерине хакъсыз экскурсияла къуралгъандыла. Солугъанланы къоркъуусузлукъларын жалчытыугъа, республикагъа туризмни айнытыргъа инвестицияла келирлерине да энчи магъана бериледи. 

2022 жылда Къабарты-Малкъар «Туризм эм къонакъбайлыкъны индустриясы» миллет проектге къатышханды. Грант болушлукъну чегинде туризмни айнытыугъа жораланнган 59 заявкагъа субсидияла берилгендиле. Алай бла федерал бюджетден 254 500 минг сом бёлюннгенди, республиканыкъындан а – 2 570,7 минг, ол ахча саулайда хайырланылгъанды. Инвестиция проектни хайырындан жылны битеу кезиулеринде ачыкъ «Эльбрус» курортну турист эм инженер инфраструктура бла жалчытыу барады. Бюгюнлюкде анда тау-лыжа жолланы узунлукълары 17 метрге жетеди, шёндюгюлю излемлеге келишген 3 гондол канат жол эм аслам къонакъ юй бардыла. 2030 жылгъа энтта 19 километр лыжа жол бла 5 канат жол ишленирикдиле. «Джылы-Су» курортну жангыртыуну инвестиция проектине кёре, ол да жылны битеу кезиулеринде солугъанлагъа ачыкъ болурча этилликди. ЕГРН-нге аны чеклерин тохташдырыуну юсюнден данныйле кийирилгендиле, комплексни къурулушуна къаллай бир ахча къоратыллыгъы тергелгенди. 

Жетишимле бла бирге жыйылыуда чурумланы юслеринден да айтылгъанды. Докладчыла бла палатаны келечилери кёп заманны ичинде турист-рекреация комплексни игилендириуге ахча бёлюнмегенин, кадрланы хазырлаугъа эм иш бла жалчытыугъа тийишлисича магъана берилмегенин белгилегендиле. Ала чертгенлерича, аны хатасындан инфраструктура эски болгъанды, тамамланылгъан жумушланы качествосу тюшгенди. Сферада файданы азлыгъы уа льгота къауумгъа кирген адамла – сабийле, пенсиячыла бла сакъатла – аслам келгенлери бла да байламлыды. Туризм объектлени къурулушун законсуз бардырыу да айныугъа себеплик этмейди, жангыз да 2022 жылда аллай 38 объект эсепленнгенди, битеу да уа аланы саны 100-ге жууукъду. Минги таугъа ёрлеулени къурауну да эсепде тутаргъа тийишлиди. «Кавказ.РФ» обществону эсеплерине кёре, закондан тышында, ишеклик туудургъан фирмаланы болушлукълары бла Элбрусха 30 мингнге дери адам келедиле, бир ёрлеуге ала 70-150 минг сом тёлейдиле. Ол ахча барысы да бюджетге тюшмейди. Андан тышында, жыйылыуда Минги тауда къудуретни сакълауну, «Кавказ.РФ» общество бла власть органланы араларында байламлыкъланы юслеринден соруула кётюрюлгендиле. Айтылгъан оюмлагъа бла докладлагъа кёре, сейирлери болгъан ведомстволагъа бла организациялагъа эсгертиуле жарашдырылгъандыла, деп билдиредиле Жамауат палатаны пресс-службасындан.

Кульчаланы Зульфия.
Поделиться: