Мудах хапарны къояйыкъ…

Кюз арты сары, къызыл жабыула жайгъан табийгъатдан, анда, мында, жау чыракълача, жарыкълыкълары кёз къаматхан алтын чапыракълы терекледен кёз алалмай олтурады Пазилят. Ол бу заманны бек сюйюучюдю.

Тамбла жашыны туугъан кюнюдю. Элге да ол андан келгенди. Къонакъ алыргъа хазырланады. Нёгерлери келликдиле да, иши кёпдю. Энди ала, аны къыйнамаз ючюн, аш къангагъа саллыкъларын да алып келедиле, алай а кеси да сыйларгъа сюеди аланы жашыны туугъан кюнюнде.

Кёп жыл алгъа ол аналыкъ татлылыгъын биринчи кере сезген кюн тюшеди эсине. Ол заманда аны баш иеси да жаш эди. Жаш да, ариу да. Алай а аны къарт болуп да ким кёргенди?

Мухажир урушха кеч кетген эди, юйюрю да болуп тургъанлай. Сакълап тургъанды артда, сюргюнде, мында да. Кёп жыл озуп, Амин тапхан эди Германда аны обасы болгъан жерни. Заманында билип, ары баралмагъанына жарсыйды Пазилят.

Бирде ол бир ариу тюшле кёреди: Мухажирни ёлген хапары да ётюрюк болуп, аны да къууанчыны чеги болмай, бирге кёкге къарап, жулдуз сайлагъанча. Пазилят, жулдузгъа узалама деп, аякъ бурунларына тургъанда, Мухажир аны белинден тутуп, ёрге кётюрюп, къолун жулдузгъа тийиргени да кёз аллындача турады эсинде. Жыгъылырма деп да къоркъмай, аны чууакъ кёкге узалгъаны, анда кече къарангысы да болмай, жулдузла жылтырагъанлары сейир тюйюлмюдю?!

– Жашчыгъ а къайдады? – деп соргъан эди Пазилят, ала бирге болмагъанларына жарсып.

– Жаш адамла къартла бла бир жолну бармагъанларын билмеймисе? Кёремисе ол жашил таланы? Анда суу боюнунда олтуруп тургъанла аладыла. Мени ийгендиле сени бла тюбеширге. Артда уа… кеслери да келирле…

– Огъурлу адамла кёпдюле жер юсюнде, – дейди Пазилят туудугъу Асланнга. Ичинден а: «Ол дунияда андан да асламдыла», – деп къошады. – Аланы къатларында турургъа, аладан юйренирге кюреш. Ол дерс ёмюрлюкдю.

Лакъырдачыды жашындан туугъан:

– Къайдан билликме да бу иги, бу аман деп, ання? – дейди, ышаргъан къарамын аны кёзлеринден алмай.

– Игиге тюбесенг, аны жюрегинг бла сезериксе, балам. Андан иги аманны, ахшыны билген къайда?

– Жюрегимми? Къайсы жанымда уруучу эди? Бир тынгылайым. Хау. Ол: «Аннянг аламат адамды сени!» – деп, алай ура турады. – Ура-а-а!

Аны къучакълагъан туудугъуну къолун сылай:

– Иги окъургъа кюреш. Атанг дохтур болуучусун унутма. Кече ортасында уянсам, чырагъы жанып турур эди. Къолундан китапны кетермеучю эди, сени кибик болгъанда. Сау сегиз жыл окъугъанды ол, школдан сора да. Жарлы ананг да алай, – дейди Пазилят.

Айталлыкъ эди Аслан: «Бары да керек болмай къалгъанды», – деп, алай… айталмады. Жанын къыйнаргъа сюймеди ыннасыны.

Аслан бир заманда да билмегенди толусунлай ол кече не болгъанын. Алай а ол кече барысыны да жашауларын тюрлендирген эди. Ыннасы Пазилят айтханнга кёре, атасы бла анасы, бир бири къолларындан тутуп, кетген эдиле кёкге. Ол суратдан таныйды аланы, аннясы уа унутмагъанды аны атасын, анасын, ала къаллай жарыкъ, жандауурлу адамла болгъанларын айтыучуду.

Амин бла Аминат, атларыча, кеслери да бир бирге ушап тюбеген эдиле. Экиси да врачла. Бирге ишлегендиле район больницада. Ол ингирде, ала да юйге кетебиз деп тургъанлай, ары онгсуз тиширыуну келтиргендиле. Алай бла экиси да, аны юсюне сюелип, тёрт сагъатны ичинде баргъанды къыйын операция. Сабий сау туугъанды, анасын а къутхаралмагъандыла. Аны биргесине болгъан эр киши артда сабийни алыргъа унамагъанды: «Керек тюйюлдю манга сюйген адамымы ёлтюрюп туугъан сабий», – деп.

Жашчыкъны ёксюзле тургъан юйге бермез ючюн, ахлуларын излеп, табып, ала бла да сёлешгенди Амин. Ахлулары уа – тиширыуну эгечи бла киеую. Унамагъандыла ала да аны алыргъа. атасы сауду деп. Сабийни ёксюзле тургъан юйге берирге уа кёзлери къыймагъанды Аминни бла Аминатны. Ол заманда келгенди аланы акъылына аны кеслерине алыргъа, ання угъай демесе.

– Кёргюзтюрге керекбиз алгъа. Кел, биргебизге элтейик. Арсланчыкъды бу, арсланчыкъ!

Ол кече, ауругъанла иги да тынчайгъандан сора, чыкъгъандыла ала жолгъа, сабийни да алып. Бюгюн-бюгече да бир сейири Пазилятны – машина аз жюрюген жолда кече ортасында къайдан келгенди алагъа хата? Машина жолдан бир жанына кетип, терекге тийип тургъанлай тапхандыла. Ичинде уа – ёлгенле бла къагъанакъ. Аны кесине туудукъ этип къойгъанды Пазилят. Аны болгъаныча айтып, киши жюрегин къыйнамасын баламы деп, район шахардан кеси ёсген элине кёчгенди. Район арада баш иесини юйюн а тутады. Тутмай а, жашы Амин анда ёсгенди сора. Ала бирде ары барып, кече къалыргъа да бек сюедиле. Анда ынна жашыны, келинни юслеринден айтыргъа бек сюйюучюдю.

Ол ушакъла бу эки адамгъа – къартха бла жашха – бирде бешик жырча, жашауну сюймеклик къылларыча жарыкъдыла, бирде уа, туман тюшген жашил талача, мудах болуп да къаладыла ала.

Пазилят эсгериуле бла жашайды. Алгъа уа жаланда туудугъу ючюн къарайды. Бири – артха, бири алгъа барса, алай болмай да къалай?

Аслан къурулушчу инженерди. Бирде къолун ачытып баргъанында больницагъа, бир ариу къаракъаш байлагъанды жарасын. Аны кёргенде, ачыгъаны къайры кетгенин да эслемей къалгъанды Аслан.

Ма бюгюн а, аны сакълап туруп, машинасына олтуртуп барады.

– Жел урамыды?

– Угъай, – деп, ышарады къыз.

– Ариу атынг барды, Аминат.

– Хау, анам атагъанды ыннасыны атын манга.

Жол жанында гюлле сата тургъан тиширыу сюеле эди.

– Къаллай гюллени сюесе?

– Чечеклени.

Чабып чыгъып, гюл къысымны узата къызгъа:

– Сейирди, анам да быланы сюйюучю эди деучюдю ыннам, – деди Аслан.

– Энди уа сюймеймиди?

– Билмейме, жаннетде ала ёсе болурламы?

– Сора сени ананг…

– Хау, анам эртте ауушханды, манга ай да болгъунчу. Атам да. Хо да, мудах хапарны къояйыкъ, Аминат. Бизни алда аллай узун да, ариу да жашау сакълайды! Ання уа алай къууанырыкъды, сени кёрсе.

Жаланда аннясы дуниясын алышхандан сора билликди Аслан, ол туугъанда, анасы ауушуп, атасы уа аны больницада къоюп кетгенин. Андан сора уа аны ёксюз этмезге кюрешгенлени бютюнда бек сюерикди ол.