Адамлыгъы, иш кёллюлюгю, билими бла да юлгю бола

Алийланы Магомет Мамуевич жууаплы борчну толтургъанды - Тырныауузда жашау-журт коммунал мюлкге башчылыкъ этгенди. Ол бузукълукъсуз ишлеу бла уа вольфрам-магъадан комбинатны эм талай башха предприятияны, учрежденияланы специалистлерини, халкъны тынчлыкълы жашаулары къысха байламлы болгъандыла.

- Магомет Мамуевич, жашау-журт коммунал мюлкге къачан да энчи эс бёлюннгенди. Аны да ангыларчады: инсанланы саулукълары, ишде тириликлери, кёллерини жарыкълыгъы да турмушларыны ырахатлыгъына кёре къураладыла.

- Кёчгюнчюлюкню кезиуюнде Алма-Атаны темир жол институтуну къурулуш факультетин тауусханма. Ата журтха къайтханда, жашау журт-коммунал бёлюмюне (ЖКО) уста-къурулушчу болуп киргенме. Бир кесек сынам жыйгъандан сора урунууда ёсюм башланнганды: алгъа баш инженерге салгъандыла, ызы бла уа - ЖКО-ну таматасына да. Ол заманда ишчилерибизни саны 120 адам болгъанды, 68 минг квадрат метр жашау журтха, 3 сабий садха бла ишчи общежитиягъа къарагъанбыз. Битеу бу объектлеге жылыу 3 квартал котельныйден берилгенди. Андан тышында, Тырныауузну комбинатыны энчи юйюн (7-чи домоуправление), сабий садны, солуу юйню бла Нальчикде пионер лагерьни жумушларын тамамлагъанбыз. Транспортдан ишчи мотоциклибиз, 3 подводубуз бла 6 атыбыз бар эдиле.

- Жашау журт-коммунал мюлкюгюз къалай айныгъанды?

- Ал кезиуде службаларыбыз шахарны жер-жерлеринде чачылып эдиле, ол а толтурулгъан жумушланы качествосу иги болуруна себеплик этмегенди. Аны ючюн комбинатны башчылары, бизни мюлк да аны къауумунда киргенди, специализацияланнган базаны къурауну юсюнден оноу этгендиле. Алай бла 1970 жылда столяр эм ток мастерскойлары, техникагъа ремонт этерча гаражы, складлары эм администрациясына кабинетлери бла мекям берилгенди. Службала барысы да ара системагъа къошулгъандыла, жашау журтлагъа эм башха объектлеге жумуш чыкъгъанда, терк жетерча кече-кюн да ишлеген дежурный служба къуралгъанды.   

- Мен билгенден, ол жыллада бёлюмюгюз жангызда коммунал жумушланы жалчытыу бла чекленмегенди, башха борчланы да толтургъанды…

- Кертиси бла да, 70-чи жыллада Тырныауузда къурулуш тири баргъанды, биз да анга къошумчулугъубузну этгенбиз. Комбинатны ремонт-къурулуш цехи бла бирге Ногмов атлы орамда 60-фатарлы юйню, 4-чю номерли тёрт къатлы общежитияны ишлегенбиз. Геология-тасха экспедиция бла Баксанская орамда да 60-фатарлы юйню сюегенбиз. Комбинатха Басхан шахарны къыйырында ахырына дери битдирилмеген мекямны берген эдиле да, предприятияны башха производство бёлюмлерини болушлукълары бла аны пионер лагерь этгенбиз. Анда талай жылны Тырныауузну окъуучулары жай каникулларын ётдюргендиле. 

Заман оза баргъаны бла, штатыбызгъа 1100 адам киргенди. Къарауубузда 320 минг квадрат метр жашау журт, 14 общежитие, 11 сабий сад, Къара тенгизни жагъасында Небуг элде солуу база болгъандыла. Аны ючюн 38 техника единица, экскаваторла, тракторла, кир-кипчик ташыгъан машинала, жюк мотороллерле, сварка агрегатла, суу къуйгъан эм сыйпагъан машинала, автовышкала хайырланылгъандыла. Бир сменнге 24 тонна чыгъаргъан тепдирилген асфальт заводубуз да болгъанды.

- Андан ары жашауугъуз а къалай къуралгъанды?

- Хар не да аламат болгъанча эди. Алай 1980 жылда шахарны башчылары жашау журт-коммунал мюлкню башчысыны къуллугъуна чакъыргъандыла. Алгъа унамагъанма, нек дегенде, усталыгъыма кёре ишлерге сюйгенме, сора анда иш хакъгъа да ыразы эдим. Болсада, партияны шахар комитетини биринчи секретары Алексей Федорович Свириденко бла шахарда толтуруучу комитетни таматасы Чофанланы Аубекир Жунусович бир аууздан ары къайтырымы излейдиле да, ыразылыгъымы береме. Мюлкге башчылыкъны 4 жылдан асламны этгенме.

Андан сора комбинатны шахта къурулуш управлениясында прораб болгъанма, Тепловодоканалны таматасына да салгъандыла. Жашау журт фондну муниципал иеликге ётдюргенлеринден сора алты жылны ЖКХ-ны жашау журт инспециясыны башчысыны къуллугъун толтургъанма, пенсиягъа андан чыкъгъанма. Алай бла жашау журт-коммунал жаны бла 50 жылгъа жууукъну уруннганма.

- Ишчи жылларыгъыздан къаллай эсгериуле къалгъандыла?

- Аслам айтхылыкъ адамгъа тюбегенме, ала мени кёп затха юйретгендиле: шахарны толтуруучу комитетини башчысы Джаппуланы Муса Адемеевич, аны орунбасарлары Абубакир Адельгериевич Лихов, Александр Данилович Савенко, Тырныауузну комбинатыны директорлары Петр Федорович Кривчиков, Олег Викторович Филимонов, Борис Хагуцирович Блаев, аланы орунбасарлары Мызыланы Далхат Адраевич, Геннадий Николаевич Бредихин, Иван Карлович Пернацкий, партия комитетни секретарлары Виктор Федорович Завикторин, Альфред Ахмедович Хараев, профсоюз комитетни башчысы Байдаланы Магомед Исмаилович. Ала бла кенгешгенме, керек болгъанда, болушлукъ тилегенме, хар заманда себеплик да тапханма. Ала эсимде керти, адамлыкъны багъалагъан, тюзлюкню излеген инсанлача къалгъандыла, алагъа жюрек ыразылыгъымы билдиреме.

Комбинатны цехлерини башчылары бла арабыз иги болгъанды. Жашау журт-коммунал бёлюмге болушлукъну автомюлкню таматасы Текуланы Азрет Исхакович дайым этгенди. Ол шахарны санитар тазалаудан сора кир-кипчикни чыгъарыргъа, Басхан райондан, Нальчикден, Пятигорскдан бла Ессентукиден топуракъны бла терекчиклени ташыргъа транспортну бир заманда да тыймагъанды. Жылыу эм электричество бла жалчытыу ызлада чыкъгъан аварияланы хаталарын кетерирге себеплик «Магъадан» рудникни башчысы Гацир Лексоевич Дзагоев, энергоцехни башчылары Николай Кузьмич Дорошенко, Беслан Васильевич Катаев этгендиле.

Башха-башха жыллада жашау журт-коммунал бёлюмде ишлегенлени – электрослужбаны башчысы Гызыланы Ибрагим Магомедовични, баш инженер Игорь Павлович Бобровну, сантех участканы таматасы Хапаланы Кямал Адиковични, къурулуш участканы таматасы Владимир Саркисович Алахвердянны, Тепловодоканалны башчысыны орунбасары Тебердиланы Казак Якубовични, участканы башчысы Джаппуланы Идрис Магомедовични, суу жылытыу котельняны башчысы Батчаланы Рамазан Хасановични эм дагъыда кёп адамны уллу хурмет бла эсгереме.

                                                     х х х

Алийланы Магомет Мамуевич низамлылыгъы, ишине жууаплы кёзден къарагъаны, билимлилиги, башчыны къуллугъун тынгылы толтургъаны бла айырмалы болгъанды. Ол цехни эм иги таматасына сайланнганды, аны аты комбинатны Сыйлы китапны жазылгъанды. Аны саугъаларыны араларында «За доблестный труд в ознаменование 100-летия со дня рождения В.И. Ленина» майдал, «Урунууну ветераны» юбилей майдал, «Россейни ЖКХ-на 350 жыл» юбилей белги, КБАССР-ны Баш Советини Президиумуну сыйлы грамоталары, Элбрус районну администрациясыны грамоталары эм башхала бардыла.