Маданият

«Эрден туугъан эр!» – деучю эдиле Байсолтаннга. Ол хапары тёгерекде кенг жайылгъан, аты жигитлик жырлагъа, кюйлеге кирген Къантемирни атасына тийишли жангыз уланы эди.

Тырныауузну Къулийланы Къайсын атлы маданият юйюнде орналгъан краеведение музейде дайым да кёрмючле бла экскурсияла бардырыладыла, тематикалы жыйылыула ётедиле, жарыкъландырыу эм юйретиу жумушла тамамланадыла. 

Къулийланы Къайсын атлы Малкъар драма театрны фахмулу артисткаларындан бири Таппасханланы Галимады. Аны бла бирге биз ненча кере жилягъанбыз, ненча кере къууаннганбыз! Галима Искусстволаны Шимал-Кавказ институтун бошагъанды.

Бир жыл тау жайлыкъладан биринде, Гара-Суулу къолда, иели малла бла турама. Тюзюн айтсакъ, бу жол бла ючюнчю кере. Ариу жомакълы жер. Жаннетни бир мюйюшю сунарса алайны. Бийик къаяла ортасында кенг ёзен, сейирлик гара сууу. Бир уртлам этсенг, асыры сууукъдан, аркъа сюегинги къалтыратыр, титиретир.

Суратчы болгъан тынчмыды, къыйынмыды? Бирле фахму берилсе, сурт ишлеген ойнагъанча бир тынч жумуш сунадыла. Ол алай тюйюлдю. Фахму бла къадарны юсюнден малкъар халкъны  белгили, закий суратчыларындан бири Занкишиланы  Ибрагим бла ушакъ этгенбиз.

Саратовну Л.В. Собинов атлы консерваториясыны композиция бла музыка теория кафедрасыны выпускниги, жаш композитор Малкъандуланы Ахматны эм уллу ишлеринден бири «Откровение» деген альбомуду.

Улбашланы Къайсынны жашы Алим юрист усталыкъ алгъанды, юрист илмуланы кандидатыды. Москвада «Рипол Классик» басмада чыкъгъан «Рахиль» деген чыгъарма аны биринчи китабыды. Ол орус тилде жазылгъанды.

Жашауда не заманда да аты айтылгъан эр кишини къатында аны уллу ишлеге таукел этген, жолгъа ашырып, аллына къарагъан, аны ызын жерде къалдыргъан тиширыу сюелгенди. Бизни эрттегили жырларыбызда да айтылады аллай ариуланы юслеринден.

 «Жигитликге къайда да жер барды», – деген сёз жюрюйдю эрттеден да. Къарачай-малкъар жигитлик жырланы алгъанда, баям, «Къарча» энчи жерде турады. «Къарачайны атасы» деп атагъанды халкъы жакъчы уланына. Ол XVI ёмюрде жашагъанды деп, алай тохташдырадыла алимле.

Къазахлы къарындашыбыз, жазыучу, жамауат-политика къуллукъчу, профессор Роллан Сейсенбаев Къайсынны иги таныгъанды. Аны бла байламлы энчи эсгериулерин, сагъышларын ол аламат тизгинлеринде ачыкълагъанды. Шуёхлукъну жылыуундан, таза сезимледен жаратылгъан ол магъаналы тизгинле бизге бюгюнлюкде бек сыйлыдыла, ала керти жан жууукълукъну шагъатларыча, маданиятыбызны тарыхыны бир бетин къурайдыла. Алайды да окъуучуларыбызны Роллан Шакеновични закий философ-поэт бла байламлы эсгериу ишин эсге салыргъа чакъырабыз. Ол кеси да аны 2017 жылда жазгъан эди.