Календарь событий

12 апреля 2019

Жулдуз иесин 23 жылдан тапханды

1965 жылда 8-чи майда Огъары Малкъардан таулу тасхачы Мечукаланы Муратны жашы Мурадиннге  Къызыл Жуздузну  ордени берилген эди. Жаш быллай сыйлы саугъагъа не ючюн тийишли болгъаны уа жаланда кёп болмай ачыкъланнганды.

Сиз предпринимательликни юсюнден не билесиз?

«Иш кёллю Россей» жамауат организация Россейни тарыхчылары бла бирге бизни къыралда предпринимательствону юсюнден школчуланы арасында олимпиада бардырлыкъды. Организацияны республикада бёлюмюнден билдиргенлерине кёре, бу ишни баш магъанасы - къыралны аякъ юсюне салыугъа предпринимательствону къошумчулугъун белгилеудю эмда аны бла байламлы керти шартланы туура этиудю. 

Ахшы муратлары алдадыла

Кенжеде жашагъан Бечелланы Муслим республикада белгили спортчуладан бириди. Ол каратени кёкусинкай тюрлюсю бла кюрешеди. Тюрлю-тюрлю даражалы эришиуледе сермеше, алчы жерлеге тийишли бола тургъанды.

Мени тенгим Георгий

 (Эсгериу)
Бир жол  редакциягъа  бир акъсакъал келип, Холаланы Махайны жашы Георгийни юсюнден газетде материал басмаларыбызны тилегенди. Аны бла сёлеше келгенимде, ол  СССР-ни спортуну устасы, республиканы сыйлы тренери Дмитрий Журавлёв болгъанын билеме. Мен да Холаладанма, Георгийни да таныучу эдим, дегенимде, ол манга хапар айтып башлайды. 

Жыйырмажыллыкълай къалгъанды

Алгъыннгы Совет Союзда, бизни тийреледе да урушну ачылыгъын сынамагъан  бир юйюр къалгъан болмаз. Къаллай бир жаш адам къайтмай къалгъанды ол кюйсюз къазауатдан деп, сагъыш этиучюме мен, жюрегим къыйналып. Къуру Махийладан окъуна ала онла бла саналадыла. Бизни тукъум а эрттегили болгъанлыкъгъа, алай уллу тюйюлдю. Кеси да Холамдан чыкъгъанды, ары уа урушдан сора киши  да къайтмагъанды…

«Тилигиз, ариу табийгъатыгъыз, огъурлу адамларыгъыз жюрегиме киргендиле»

Журналист жолла кёп сейир адамла бла тюбешдиредиле. Аланы кёплери эсингде къаладыла. Ма Гройым Кларк бла тюбешиуюм да кёп  жыл мындан алгъа болгъан эсе да, эсимден кетмейди. Ол Англияда Оксфордну бошагъанды, кёп тыш къыраллы тилледе сёлешеди, тауча да биледи. «Инжил» бла «Забур» дин китапланы малкъар тилге кёчюрюлген тюрлюлерине  редакторлукъ этгенди.
Гройым Кларк бизни республиканы жокълагъанында, мен анга тюбеп ушакъ этгенме. Аны бла сизни да шагъырей этерге сюеме.

Акъылларын, эслерин, оюмлулукъларын айнытыргъа кёлленип

Арт кезиуде билим бериуде тюрлениуле, окъутууну  качестволу этиуге бурулгъандан сора да, сабийлеге къошакъ билим бериу, аны алыргъа хар жашны, къызны да къолундан келирча этиу бла къысха байламлыдыла. Бюгюннгю жашау жаланда школчулагъа угъай, садикге жюрюгенчиклеге окъуна огъарыда сагъынылгъан юйретиуню кереклисин эртте ачыкълагъанын да кёребиз. Аны алайлыгъын а республикада  жылдан-жылгъа жангыдан ачыла баргъан тюрлю-тюрлю арала да белгилейдиле.

Таулагъа сюймекликни жюрегинде ахыр кюнлеге дери сакълагъанды

Керимланы Азрет-Алиге аны таныгъанла «тауну баласы» деучю эдиле. Ол СССР-ни альпинизмден устасы, къаячылыкъ спортдан Къабарты-Малкъарны биринчи чемпиону, альпинизмден республиканы кёп кере чемпиону болгъанды.  Таджикистанда эм бийик тауну тёппесине ёрлегени  ючюн алтын эм  доммакъ майдаллагъа тийишли болгъанды. 1965 жылда   Элбрусну тёппесине ёрлеген атлы къауумгъа таматалыкъ да ол этгенди.  Керим улу «Чегет» канат жолну тау-къутхарыучу службасыны эмда  эсеплеу-къутхарыучу службаны да  башчысы болгъанды.     

Не зат чырмаулукъ этеди бизге арыкъ болургъа?

Бир-бирде адам неден семиргенин ангыламай къалады. Арт кезиуде алимле аны сылтауун жашауда жюрек тынчлыкъдан эсе жарсытхан кезиуле аслам болгъанында кёредиле. Диетолог Къазийланы Марина бла биз бу жарсыуну сюзгенбиз.
Специалист айтханнга кёре, адамгъа жашагъан жерин алышыргъа тюшсе, ол аны бек апчытады. Кёчюу сакъланмай тургъанлай болса уа - бютюнда. 

Аламны тинтиу адам улугъа къаллай хайыр келтиреди?

1969 жылда америкалы астронавтла Айгъа чыкъгъанларындан сора 21 ёмюрде аламгъа туристле хар кюн учарыкъларына,   ол угъай, Кюн системаны башха планеталарына  жетериклерине  ийнаннгандыла. Алай, алыкъа бу муратла толмагъандыла. Аны бла бирге уа космосну тинтиу   неге керекди деген сорууну бергенле да кёпден-кёп болуп барадыла. 

Малкъарны кёк таулары – аны жырларында

Жашауда аллай тёре барды, фахму бизни арабызда болгъан къадар, биз аны ёмюрлюк сунабыз, артыкъ уллу махтау салыргъа да талпынмайбыз. Алай бу дунияда хар жаны болгъан зат кетеди, дуния, табийгъат суратла да тюрленедиле.  «Жырчы жангызлыкъ нотасын шатык эшитдирир ючюн тёгерекни гармониясындан  ычхыныргъа керекди», - дегенди кесини заманында закий Къайсынны эмда сюйген поэти Федерико Гарсиа Лорка. Насыпха, аллай бийик ноталаны алалгъан  фахмула бизни халкъда да болгъандыла.

Балдыражюз – къыш бла жаз эришген кезиу

"Къайда да бол, балдыражюзде юйде бол" - деп, бош айтмайдыла таулула. Ол кезиуде кюнню халы терк-терк тюрленеди.  Бирде эрттенликден окъуна бузула тебирейди, тёгерекни туман басады, тийрени сууукъ бийлейди эмда къар жаууп башлайды.  Къарап-къарагъынчы, тёгерек агъарады. Кёп да мычымай, кёз ачдырмазча  жел  башланады. Жунчугъанынгы сезгенча, биягъы булутланы артындан кюн  ачыла  тебирейди.   Къыш бла жаз,  бир-бирлери бла не бек сермешселе да, сууукъла хорлатадыла.

Минги тауну тийресинде музыка фестиваль

Минги тау тийресине солургъа баргъанлагъа къууанч, таукеллик, учунуу да къошхандыла анда баргъан музыка фестивальны къурагъанла.  «Мир» станцияны майданында, туристле бла солугъанла россей эм дуния даражалы  диджейлени клуб музыкаларына тепсегендиле. Быллай тюбешиу Минги тауда биринчи кере болады, анга 500-ге жууукъ адам къатышханды. Аны мынга ушагъан къууанчланы тынгылы къурау ишлери бла белгили  жашла Идар Даров бла Казбек Качлаев бардыргъандыла.